Vì sao phải tăng tỷ lệ an toàn vốn tại ngân hàng thương mại?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán đang giao dịch cầm chừng quanh mốc 500 điểm  thì Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCB) lại đăng ký bán hàng loạt cổ phiếu. Lý do gì khiến cho VCB phải thoái vốn hàng loạt danh mục đầu tư trong thời điểm thị trường không  thuận lợi như hiện nay?

Tăng tỷ lệ an toàn vốn

Ngày 20-5-2010, NHNN đã ban hành Thông tư 13/2010/TT-NHNNN quy định các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng. Một điểm đáng chú ý trong thông tư trên là quy định về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu. Cụ thể, Điều 4 của Thông tư quy định: Tổ chức tín dụng, trừ chi nhánh ngân hàng nước ngoài, phải duy trì tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu 9% giữa vốn tự có so với tổng tài sản “Có” rủi ro của tổ chức tín dụng (tỷ lệ an toàn vốn riêng lẻ). Hệ số an toàn vốn (vốn tự có/tổng tài sản có rủi ro (Capital Adequacy Ratio - CAR) là một chỉ tiêu quan trọng phản ánh năng lực tài chính của các ngân hàng.  

Nhiều chuyên gia cũng nhận định ngành ngân hàng Việt Nam đang có khoảng cách quá xa so với thế giới. Việc cần làm ngay là thu hẹp khoảng cách đó. Xu thế chung là các nước phát triển đang siết chặt quy chế quản lý ngân hàng để cải thiện tính an toàn hệ thống tài chính và cả nền kinh tế. Đạo luật cải tổ hệ thống ngân hàng vừa được Tổng thống Mỹ B.Obama ký ban hành đầu tháng này là một động thái như vậy. Với thực trạng ở Việt Nam, việc NHNN yêu cầu đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn ở mức cao hơn trước đây 1% là hoàn toàn hợp lý. Hiện tại, nhiều ngân hàng thương mại Việt Nam có tỷ lệ an toàn vốn nói trên phổ biến từ 8% - 11%. Trong khi đó nhìn ra quốc tế cho thấy  nhiều nước đã cho áp dụng Basel II theo mức an toàn vốn tối thiểu là 12%.

Khuyến khích các ngân hàng tái cơ cấu

Để bảo đảm tỷ lệ an toàn vốn theo quy định sắp tới đòi hỏi các tổ chức tín dụng một là phải tăng vốn, hai là phải giảm dư nợ và ưu tiên các tài sản an toàn hơn và ba là giảm góp vốn ra bên ngoài. Như vậy, các ngân hàng sẽ phải rà soát lại toàn bộ nguồn vốn và tài sản của mình.

Trở lại câu chuyện của Vietcombank, trong văn bản xin tăng vốn điều lệ từ 12.100 tỷ đồng lên 17.587 tỷ đồng vừa qua, VCB cho rằng vốn điều lệ thấp là lý do làm cho vốn chủ sở hữu thấp dẫn đến giảm hệ số an toàn vốn tối thiểu CAR, mặc dù VCB đã tích cực tái cơ cấu các khoản mục tài sản. Hệ số CAR năm 2009 của VCB là 8,11%, năm 2010 là 10% (so với mức vốn điều lệ mới).  Tuy nhiên, nâng vốn điều lệ có thể chưa đủ với VCB và nhiều ngân hàng khác. Bởi vì cách tính vốn cho con số 9% của NHNN trong Thông tư 13 tỏ ra rất chặt chẽ. NHNN đã có quy định rõ những thành phần cấu thành nên tổng tài sản có rủi ro. Điều này sẽ khiến vốn tự có của nhiều NHTM phải trừ ra nhiều khoản. Nói ngắn gọn là tử số (vốn tự có)  quy định chặt chẽ hơn để giảm đi, còn mẫu số (tổng tài sản “có” rủi ro) thì được chi tiết hóa hơn để tăng lên.  

Sự bùng nổ của nền kinh tế Việt Nam thời kỳ 2006 - 2007 đã khiến các NHTM Việt Nam phát triển mạnh - trở thành các tập đoàn tài chính theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Nhiều ngân hàng còn là công ty con của các tập đoàn kinh tế nhà nước và tư nhân. Số vốn đầu tư của các ngân hàng vào các ngân hàng khác, vào các công ty con, công ty liên kết và các dự án lớn là rất lớn.  Nếu chỉ tính riêng tiền đầu tư vào Eximbank của Vietcombank đã lên đến 772 tỷ đồng. Điều đáng nói là tất cả những khoản đầu tư này từ đầu tháng 10 tới phải trừ ra khỏi vốn tự có. Việc này sẽ làm vốn tự có của các ngân hàng giảm mạnh. Và cách đầu tiên các ngân hàng phải nghĩ đến là bán bớt đi và hạch toán các khoản thu về vào vốn tự có.  

Tác động đến chiến lược kinh doanh

Thông tư 13 suy cho cùng là nhằm “lập lại trật tự” trong hệ số an toàn vốn, giúp các ngân hàng có một tỷ lệ an toàn vốn đích thực. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng Thông tư 13 thể hiện quan điểm thận trọng quá mức của cơ quan quản lý. Đặc biệt, thời gian áp dụng bắt đầu từ 1-10-2010 sẽ khiến các tháng cuối năm ngành ngân hàng bị dồn lại cùng một lúc nhiều thách thức. Ngoài việc hơn 30 ngân hàng đang phải chạy đua với thời gian để tăng vốn lên 3.000 tỷ đồng trước 31-12-2010 thì nhiều ngân hàng có thể phải đối mặt với hàng loạt thách thức khi thực hiện Thông tư 13. Tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc cũng khiến cho lượng dư nợ của ngân hàng cần đẩy lên để bảo đảm số lượng đã cho vay trong 5 tháng qua (trước khi Thông tư 13 ra đời). Điều này cũng có thể gây ra một cuộc chiến lãi suất mới khi mà nguồn vốn huy động từ dân cư đang bị cạnh tranh quyết liệt. Ngoài ra, tỷ lệ cho vay đối với mỗi đồng vốn trong nguồn tự có của ngân hàng có thể bị  giảm đi một phần, đồng nghĩa với khả năng sử dụng đòn bẩy tài chính để sinh lợi của ngân hàng suy giảm. Theo ông Nguyễn Hồng Hải, nguyên Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Đại Dương thì trong bối cảnh khó khăn, thực hiện chủ trương giảm lãi suất không được, tăng dư nợ bảo đảm phát triển kinh tế còn khó, cộng với sức ép tăng vốn đến cuối năm thì việc ra đời thông tư này là bài toán khó khăn đối với ngân hàng, đặc biệt ngân hàng quy mô nhỏ, chưa có bề dày hoạt động.

Thông tư 13 tác động mạnh đến các ngân hàng đang lựa chọn chiến lược kinh doanh  trong lĩnh vực rủi ro cao, thích cho vay chứng khoán và bất động sản mà chưa có hệ thống quản trị rủi ro phù hợp.

(Theo Nguyễn Linh // Nhandan Online)