Biến động giá dầu và nguyên liệu: Thách thức của các nền kinh tế

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Thực trạng qua những con số 

Thị trường nguyên liệu lại trên đà tăng giá. Điều lạ là có ít nhất 3 nhân tố bình thường khiến lẽ ra giá nguyên liệu giảm: thứ nhất là kinh tế thế giới mới hồi phục chậm chạp; thứ hai, giá USD tăng; thứ ba, lượng hàng nhập kho của tất cả các loại sản phẩm này vẫn tăng.  

Nhưng hãy cùng xem xét khía cạnh khác: Với tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân gần 12% năm, Trung Quốc nhập khẩu gần như toàn bộ khối lượng nguyên liệu gia tăng và do nước này tiêu thụ một phần ba kim loại cơ bản thế giới, không có gì ngạc nhiên khi giá cả tăng vọt. Trong khi đó, theo số liệu chính thức của Platts (công ty thông tin năng lượng của McGraw-Hill Cos) được báo chí trích dẫn ngày 20/4, nhu cầu dầu mỏ của Trung Quốc đã tăng 12,8% trong tháng 3 năm nay, tức là thêm 8,12 triệu thùng/ngày so với cùng kỳ năm ngoái, khi kinh tế nước này trở lại mức tăng trưởng hai con số kéo theo nhu cầu khổng lồ về dầu mỏ. Ngoài ra, hoạt động của các nhà đầu tư là một nguyên nhân khác gây lạm phát - giới đầu cơ quay trở lại sau khi chịu những khoản lỗ khổng lồ năm 2008 và 2009, ngày càng có nhiều giao dịch với khối lượng đồng thời lớn hơn nhiều. Các quỹ đầu tư đã làm méo mó cơ chế hình thành giá. 

Đầu tháng 4 vừa qua, nhà cung cấp quặng sắt lớn nhất thế giới là Australia (chiếm 75% trữ lượng quặng thế giới) đã tuyên bố sẽ tăng giá quặng từ 40 - 50%, từ hơn 80 USD lên 140 - 150 USD/tấn, so với năm 2009. Giá than mỡ nhập khẩu cũng tăng hơn 80%, giá gang luyện thép cũng tăng cao. 

Giá cao su đã tăng 143% trong vòng một năm qua. Nhựa propylene tăng 80%, giá đồng đã lên 8.000 USD/tấn. Từ đầu năm đến nay, giá nikel tăng 32%, platine và palladium cũng ở mức cao nhất trong hai năm trở lại đây; bột giấy đã lập kỷ lục cao nhất trong 15 năm qua, còn giá dầu thô đang tiến dần tới 90 USD/thùng. Giá quặng sắt đang được các công ty khai mỏ công bố sẽ tăng 100%.  

Liệu giá có còn tăng tiếp hay không? "Cơn sốt hiện nay là hoàn toàn không thể lý giải nổi, tôi không thấy triển vọng giá có sẽ leo lên tiếp" - giáo sư Philippe Chalmin của trường kinh tế hàng đầu Pháp Paris-Dauphine nhận định. "Bởi vì thế giới chỉ xoay xung quanh một động cơ duy nhất là Trung Quốc, nhưng nước này đang phát triển với nhịp độ không thể chịu nổi. Cuộc khủng hoảng đầu tiên của thế kỷ 21 sẽ là khủng hoảng Trung Quốc và nguyên liệu là nạn nhân đầu tiên của nó" - ông Dauphine nói. 

Thách thức lớn nhất với mọi nền kinh tế 

Các cơ quan phát triển của Liên Hợp Quốc và các nước đang phát triển đặc biệt lo ngại về việc lên xuống thất thường của giá dầu lửa và các nguyên liệu thô trên thị trường thế giới. Họ cho rằng biến động này đã, đang, và sẽ là thách thức lớn nhất đe dọa tiến trình tăng trưởng kinh tế bền vững và chống đói nghèo của thế giới đang phát triển. 

Phát biểu tại Diễn đàn toàn cầu về hàng hoá do Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) chủ trì cuối tháng 3 vừa qua tại Giơnevơ, Tổng Thư ký UNCTAD là ông Supachai Panitchpakdi đã nhấn mạnh đến con số hơn 85 nước đang phát triển hiện đang phụ thuộc nặng nề vào xuất nhập khẩu dầu mỏ và nguyên liệu, trong đó ít nhất có tới 50% thu nhập ngoại tệ là từ nguồn xuất khẩu này. Sau hơn 2 thập kỷ giảm giá, sự bùng nổ giá cả hàng hoá trở lại từ năm 2002 đã khiến các nước đang phát triển hy vọng có thể sử dụng nguồn lợi thu được từ việc tăng giá nguyên liệu này để tái đầu tư vào xóa đói giảm nghèo và đa dạng hoá nền kinh tế. Nhưng hy vọng này đã kéo dài không lâu khi khủng hoảng kinh tế toàn cầu bùng lên vào năm 2008. 

Đại diện nhiều nước đang phát triển cho rằng hoạt động đầu cơ trong thị trường hàng hóa đã góp phần đẩy giá cả biến động thất thường, và ngược lại, sự mất ổn định khiến đầu cơ phát triển. Tính minh bạch và công khai của các thị trường có tầm quan trọng rất lớn trong việc ngăn ngừa sự mất ổn định và hạn chế biến động giá. Khu vực hàng hoá cần được chuyển đổi để trở thành nhân tố quan trọng góp phần xoá đói nghèo. 

Các nhà kinh tế nhấn mạnh những tranh chấp kinh tế liên quan đến tài nguyên thiên nhiên thường có nguy cơ cản trở hoà bình, kéo dài chiến tranh và ngăn chặn tiến bộ xã hội. Nếu không có những cam kết dài hạn và quy mô lớn, đầu tư sẽ không đạt được lợi ích rõ ràng, do đó, lãnh đạo các nước đang phát triển cần phải có những lựa chọn thông minh trong đầu tư để phát huy tiềm năng các nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước. 

Trong khi đó, hiện tượng biến động giá dầu và giá nguyên liệu tăng cũng đang làm cho các nhà sản xuất công nghiệp tại các nước phát triển đau đầu.  

Những nước này đã cảnh báo mối nguy hiểm thứ nhất của các thương vụ giao dịch tương lai là có thể tạo ra biến động giá lớn, làm cho giá cả có thể dao động lên đỉnh cao và xuống mức thấp nhất trong thời gian rất ngắn. Sự thay đổi một cách bất hợp lý này ảnh hưởng có hại tới người mua và người bán, bởi vì nó không dựa trên thực tế, ví dụ như hạn hán hay đình công của thợ mỏ. Nó làm cho việc ra quyết định đầu tư chậm lại và góp phần tạo ra ảo tưởng về tình trạng khan hiếm, giống như đã xảy ra năm 2008 trên thị trường lúa gạo.  

Hiệp hội các nhà công nghiệp luyện thép châu Âu Eurofer nhấn mạnh tới sự lệch lạc của tình trạng giá sắt tăng gấp đôi vào thời điểm giá thép châu Âu vẫn giảm so với năm 2008. Buộc phải tăng giá ôtô để giảm bớt ảnh hưởng của việc giá nguyên liệu tăng không phải là cách làm tốt nhất để hỗ trợ cho sự hồi phục kinh tế thế giới. Trong trường hợp xấu hơn nữa, lạm phát giá cả các sản phẩm cơ bản có thể gây ra lạm phát toàn diện. Hiệp hội các tập đoàn sản xuất ôtô châu Âu (ACEA) đã yêu cầu Ủy ban châu Âu sử dụng "tất cả các công cụ thích hợp" để hãm bớt đà tăng giá thép.  

(Theo Hà Khoa // Diễn đàn doanh nghiệp)