Đối thoại Kinh tế Chiến lược Mỹ-Trung ít kết quả

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Phó Thủ tướng Trung Quốc Wang Qishan (trái) và Bộ trưởng Tài chính Mỹ chụp ảnh với các quan chức tham dự đối thoại SED. Ảnh Bloomberg

Theo giới phân tích, cuộc đối thoại chiến lược Mỹ-Trung năm nay ít căng thẳng hơn nhưng không mang lại nhiều kết quả.

Đối thoại Kinh tế Chiến lược (SED) Mỹ-Trung là cuộc đàm phán cấp cao mỗi năm hai lần giữa Mỹ và Trung Quốc, được khởi xướng dưới thời Tổng thống George Bush từ sáng kiến của Bộ trưởng Tài chính khi ấy là ông Henry Paulson. Cuộc đối thoại năm nay – lần đầu tiên dưới thời Tổng thống Barack Obama – đã diễn ra tại thủ đô Washington DC (Mỹ) trong hai ngày đầu tuần này.

Giảm căng thẳng trong vấn đề tỷ giá

Theo các quan chức tham dự, cuộc đối thoại năm nay có sự thay đổi, hai bên ít căng thẳng chung quanh vấn đề giá trị của đồng nhân dân tệ (NDT) - cho dù các nhà lập pháp Mỹ vẫn cho rằng đồng tiền này bị định giá thấp một cách giả tạo để đem lại lợi thế cho hàng xuất khẩu Trung Quốc. Sự thay đổi này, theo giáo sư Ronald McKinnon của Đại học Stanford, là do cả hai bên đều muốn giữ ổn định tỷ giá NDT-USD. Ông McKinnon cho rằng Mỹ đang cần Trung Quốc tiếp tục mua trái phiếu chính phủ Mỹ, trong khi “Trung Quốc đã rơi vào cái bẫy đô la, nếu họ [Trung Quốc] rút lui khỏi thị trường trái phiếu, đồng NDT sẽ lập tức tăng giá, đẩy xuất khẩu của Trung Quốc vào thế bất lợi”, ông McKinnon nói.

Ông Zhang Xiaoqiang, Phó chủ tịch Ủy ban Cải cách và Phát triển quốc gia Trung Quốc, cũng thừa nhận: “So với các cuộc gặp trước, phía Mỹ đã không còn nhấn mạnh vào đề tài cải cách chính sách tỷ giá của đồng NDT và mở cửa thị trường tài chính”.

Từ tháng 7 năm ngoái đến nay, tỷ giá NDT-USD chỉ xoay quanh mức 1 đô la Mỹ ăn 6,83 NDT. Trước đó, từ khi Trung Quốc bãi bỏ việc neo tỷ giá NDT vào đô la Mỹ vào tháng 4-2005, đồng tiền này đã tăng giá 21% so với đô la Mỹ, nhưng đà tăng giá này bị chặn lại vào giữa năm ngoái khi Trung Quốc bắt buộc tỷ giá hối đoái hàng ngày chỉ được biến động trong biên độ cho phép. Từ đầu năm 2009 đến nay, đồng đô la Mỹ đã giảm giá 3,5% so với đồng tiền của các nền kinh tế lớn khác, song tỷ giá NDT-USD vẫn không thay đổi.

Tình trạng này, cũng như việc lảng tránh đề tài tỷ giá trong cuộc đối thoại hiện nay, cho thấy Mỹ đang giảm dần áp lực lên chính sách tỷ giá của Trung Quốc. Ông Kirby Daley, nhà phân tích chiến lược của tập đoàn Newedge Group tại Hồng Kông, nhận định trên kênh truyền hình Bloomberg hôm nay rằng đồng NDT sẽ tiếp tục vận động “theo ý muốn của chính phủ Trung Quốc” và các cuộc đàm phán sẽ không thể thay đổi chính sách tiền tệ hiện hành của nước này.

Thay vì tranh cãi chung quanh vấn đề tỷ giá NDT-USD, các quan chức hai bên tập trung vào đề tài thâm hụt ngân sách Mỹ và trái phiếu chính phủ, phản ánh hậu quả của tình trạng Trung Quốc giành thặng dư thương mại nhiều năm liền và tích trữ một lượng dự trữ ngoại tệ khổng lồ để kìm giá đồng NDT. Quỹ dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc đã vượt quá 2.000 tỉ đô la lần đầu tiên trong quý 2 vừa qua, và lượng trái phiếu họ đang nắm giữ trị giá tới 801,5 tỉ đô la Mỹ, gấp đôi so với đầu năm 2007.

Nóng lên vấn đề ngân sách Mỹ

Theo ông Zhu Guangyao, Trợ lý Bộ trưởng Tài chính Trung Quốc, chính phủ nước này đang hết sức lo ngại việc bảo toàn giá trị của khối trái phiếu chính phủ Mỹ mà họ đang nắm giữ; nếu có một sự sụt giảm giá trị của đồng đô la thì khối tài sản khổng lổ của Trung Quốc sẽ bị thiệt hại theo. Tình trạng thâm hụt ngân sách ngày càng tăng của chính phủ Mỹ làm cho mối lo này thêm bức bách.
 

Các cố vấn kinh tế của Tổng thống Barack Obama đã nói với các đồng sự Trung Quốc rằng, kế hoạch kích cầu trị giá 787 tỉ đô la của chính phủ Mỹ là hết sức cần thiết để ngăn chặn đà suy giảm của nền kinh tế lớn nhất thế giới và không loại trừ khả năng có thêm các gói kích cầu nữa, cho dù điều đó làm gia tăng thâm hụt ngân sách. Ông David Loevinger, điều phối viên cao cấp của bộ Tài chính Mỹ phụ trách quan hệ với Trung Quốc, cho biết, mức thâm hụt dự kiến sẽ lên tới 1.800 tỉ đô la Mỹ vào lúc kết thúc năm tài chính 2008-2009 vào ngày 30-9 tới; nhưng sẽ được khắc phục một phần qua việc cắt giảm chi tiêu trong tương lai và cải tổ hệ thống chăm sóc y tế.

Mở đầu phiên thảo luận đầu tiên của cuộc đối thoại, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Timothy Geithner cũng cam kết sẽ khống chế tình trạng thâm hụt ngân sách vào năm 2013.

Tuy nhiên, theo ông Geithner, một trong những giải pháp là thay đổi cán cân thương mại Mỹ-Trung mà hiện nay phần thâm hụt nghiêng nặng về phía Mỹ. Trong các đối tác buôn bán với Mỹ, Trung Quốc là nước giành được thặng dư lớn nhất vì hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc tràn ngập thị trường Mỹ, trong lúc hàng hóa Mỹ rất khó chen chân vào thị trường Trung Quốc. Ngoài lý do tỷ giá NDT-USD nói trên, chính phủ Trung Quốc còn có nhiều biện pháp gây trở ngại cho hàng hóa nhập khẩu nói chung, và xu thế tiết kiệm hơn tiêu dùng vẫn chiếm ưu thế trong xã hội Trung Quốc.

Ông Geithner nhắc lại yêu cầu của phía Mỹ là Trung Quốc phải chuyển nền kinh tế về hướng dựa chủ yếu vào tiêu dùng nội địa thay cho xuất khẩu như hiện nay. Còn ông Ron Kirk, bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ, nhấn mạnh, “nếu họ [Trung Quốc] chuyển đổi thì các sản phẩm sáng tạo như phần mềm máy tính, phim ảnh và tác phẩm nghệ thuật sẽ có thể đem lại doanh số lớn cho các công ty Mỹ, góp phần cân bằng cán cân thương mại”. Mới đây Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) đã ra phán quyết chấp thuận khiếu nại của Mỹ và nhiều nước phương Tây, buộc Trung Quốc phải mở cửa thị trường cho sản phẩm văn hóa của nước ngoài.

Trong diễn văn khai mạc cuộc đối thoại, Tổng thống Obama nói cần phải lôi kéo sự hợp tác của Trung Quốc trong hàng loạt vấn đề, từ ngăn chặn việc phổ biến vũ khí hạt nhân, chống khủng bố, hải tặc, dịch bệnh toàn cầu, biến đối khí hậu và nhiều vấn đề liên quan tới quyền lợi của hai nước. Nhưng rõ ràng, ngay trong chủ đề kinh tế, những phiên họp trong ngày đối thoại thứ nhất đã đưa tới rất ít sự đồng thuận, ngoài việc đặt nền tảng cho các cuộc đối thoại sau.   

(Theo Huỳnh Hoa // Thời báo kinh tế Sài Gòn)