Ðằng sau dấu hiệu hồi phục ngành tài chính thế giới

Các nước trên thế giới buộc phải "rót" hàng tỷ USD vào hệ thống tài chính của họ bằng các biện pháp mua lại, cứu vãn ngân hàng, trợ giúp từ ngân hàng trung ương. Chính phủ các nước phải đưa ra các gói kích cầu hàng trăm tỷ USD để cứu nền kinh tế của mình khỏi bị sụp đổ. Chính phủ Mỹ đã quốc hữu hóa các cơ quan tín dụng khổng lồ là Fannie Mae và Freddie Mac, nắm quyền kiểm soát công ty bảo hiểm lớn nhất nước và có chi nhánh tại nhiều nước là AIG. Chính phủ cũng đã mua một số lớn cổ phần của Ngân hàng Citigroup. Tổng thống B.Obama và Quốc hội thông qua gói kích cầu trị giá 787 tỷ USD. Trung Quốc cũng đã công bố chi bốn nghìn tỷ nhân dân tệ ( 586 tỷ USD) với mục đích tương tự. Tại Anh, cơ quan tín dụng Northern Rock bị quốc hữu hóa và Ngân hàng Royal Bank of Scotland đã phải chịu để cho chính quyền kiểm soát. Theo số liệu của IMF cung cấp cho các bộ trưởng tài chính G20, các nền kinh tế lớn nhất thế giới đã phải chi ra trung bình 10 nghìn USD/đầu người trong nỗ lực xử lý cuộc khủng hoảng tài chính trong năm vừa qua. Mỹ và Anh chi nhiều nhất. Chính phủ Anh chi tới 94% GDP, so với mức 25% tại Mỹ. Con số này tương đương với việc Anh chi 30 nghìn bảng Anh/đầu người và Mỹ là 10 nghìn USD/đầu người.

Hiện có những đánh giá khác nhau về cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Những người lạc quan cho rằng, đã xuất hiện những dấu hiệu hồi phục, thời kỳ khủng hoảng kinh tế đã qua rồi, nhưng vẫn cảnh báo sự phục hồi chưa vững chắc. Phát biểu ý kiến trên kênh truyền hình CNN ngày 20-9, Tổng thống B.Obama tỏ ý lạc quan về tiến độ phục hồi kinh tế Mỹ, song cảnh báo số việc làm được tạo ra từ nay tới năm sau sẽ không được cải thiện, thậm chí tiếp tục giảm sút trong vài tháng tới. Ông Obama nhấn mạnh, chưa thể tuyên bố thời kỳ suy thoái kinh tế Mỹ đã qua, mặc dù ít ngày trước đó, Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Ben Bernanke  tuyên bố rằng, thời kỳ suy thoái có thể đã kết thúc. Tổng công ty Bảo hiểm tiền gửi liên bang Mỹ (FDIC) cho biết, một số ngân hàng ở Mỹ tiếp tục bị đóng cửa, từ đầu năm tới nay đã có thêm 94 ngân hàng bị đóng cửa. Số tiền bảo hiểm mà FDIC đã trả cho các ngân hàng sụp đổ từ đầu năm đến nay lên tới 34,6 tỷ USD.

Nền kinh tế của các nước đang phát triển vẫn trong tình trạng tồi tệ hơn nhiều. Trong báo cáo mới đây, Ngân hàng Thế giới (WB) nêu rõ rằng, kinh tế các nước nghèo nhất đứng trước quá trình "phục hồi dài và thầm lặng" ngay cả khi các nước khác đã thoát khỏi suy thoái. Các nước nghèo không có khả năng làm theo cách của các nước giàu bằng việc sử dụng các biện pháp kích thích tài chính để kích hoạt nền kinh tế của mình. Chủ tịch WB R. Zoellickh nêu rõ, nhiều nước "vẫn bị bỏ lại phía sau trong ngôi nhà đang bị cháy". Các nước nghèo trên thực tế đã bị "quay cuồng bởi các cơn choáng váng" về giá lương thực và dầu mỏ tăng cao giữa năm 2008. Giá trị thương mại, kiều hối, du lịch và đầu tư tư nhân bị giảm mạnh. Một số nước trong nhóm này không thể bù đắp được những khoản thiếu hụt tài chính của họ và do đó sẽ phải cắt giảm chi tiêu về y tế, giáo dục và hạ tầng cơ sở. Người ta dự đoán, kinh tế thế giới sẽ suy giảm ở mức 2,3% trong năm nay, tương đương với việc mất gần một nghìn tỷ USD.

Dư luận lo ngại rằng, đã một năm trôi qua, cuộc khủng hoảng tài chính đã có những dấu hiệu hồi phục, song chưa một ai đúc rút được những bài học về khủng hoảng tài chính thế giới lần này. Chính phủ và các viện nghiên cứu một số nước mới dừng lại ở mức độ đưa ra một số đề nghị và giải pháp khắc phục những thiếu sót, hạn chế và khiếm khuyết trong hoạt động ngân hàng hiện nay. Tổng thống Mỹ B.Obama cảnh báo tình trạng tự mãn trong lĩnh vực ngân hàng. Các ngân hàng vẫn đang làm ngơ các bài học rút tỉa được từ "cơn bão" khủng hoảng tài chính. Ông kêu gọi giới tài chính Phố Wall hãy ủng hộ "đổi mới hệ thống tài chính, trong đó có việc thành lập một cơ quan giám sát mới có tên gọi là Cơ quan Bảo vệ tài chính cho người tiêu dùng để theo dõi giám sát các khoản tín dụng để mua nhà, mua xe hơi và thẻ tín dụng. Tuy nhiên, các đề nghị này đang bị giới ngân hàng phản đối kịch liệt. Thủ tướng Anh G. Brown  cho rằng, "công việc còn dang dở" trong các ngân hàng. Ông cho biết sẽ động viên các nguyên thủ quốc gia đến tham dự Hội nghị cấp cao G20 tại Mỹ phải "hoàn tất công việc dang dở" là phải dọn dẹp sạch sẽ kể cả việc quy định về khoản tiền thưởng của ngân hàng. Các khoản tiền thưởng cho các nhân vật chóp bu tại các ngân hàng bị đổ lỗi là đã khuyến khích họ dễ chấp nhận rủi ro và dễ đưa ra các động thái mà đã tạo ra khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế. Viện Nghiên cứu về Chính sách công cộng của Anh cho rằng, việc các giới chức tài chính tại Anh trở về với "văn hóa tặng thưởng" cho thấy rằng, tiến trình đổi mới thật sự trong lĩnh vực này là "rất hạn chế". Ông Tony Dolphin, chuyên gia kinh tế hàng đầu tại Viện IPPR nói: "Ðáng lý ra, các hồi chuông cảnh tỉnh phải được gióng lên vào lúc nền tài chính bắt đầu có dấu hiệu hồi phục, tuy nhiên, cho tới nay chưa có bằng chứng nào cho thấy là những người soạn thảo chính sách đang áp dụng các biện pháp để bảo đảm rằng đợt phục hồi sắp tới sẽ được thăng bằng hơn đợt trước đây. Ông cảnh báo, trừ phi một biện pháp được thi hành khẩn cấp, bằng không cơn khủng hoảng ngân hàng rất có thể chưa phải là cơn khủng hoảng cuối cùng.

Nhiều người bày tỏ đồng tình với nhận định của cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Alan Greenspan. Ông này cho rằng, cuộc khủng hoảng tài chính sẽ xảy ra lần nữa, "nhưng sẽ khác". Nguyên nhân cơ bản là bản năng cố hữu của con người khi thấy hưng thịnh kéo dài thì cho rằng mọi chuyện sẽ diễn biến theo hướng đó. Giới chuyên viên ngân hàng biết rằng, đến lúc nào đó cũng phải chỉnh sửa lại những giá trị không thực". Ông A.Greenspan nêu rõ, để phòng khủng hoảng tài chính tái diễn, khu vực tài chính và chính phủ các nước phải bắt buộc tăng vốn dự trữ, phải ngăn chặn tình trạng lừa đảo. Tức là các ngân hàng sẽ buộc phải dự trữ đủ tiền để trang trải các hoạt động bình thường của mình và đáp ứng nhu cầu rút tiền khi phát sinh. Con đường phục hồi sẽ gặp khó khăn nếu chính phủ các nước thực thi các biện pháp bảo hộ.

[ Trở về]