Tổ chức để thu lợi từ rác điện tử

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Lượng chất thải điện tử trên thế giới sẽ tăng đến 40 triệu tấn mỗi năm. Lượng chất thải này đe doạ trực tiếp đến môi trường sống, nhưng cũng có thể đem lại lợi nhuận nếu biết khai thác đúng cách.

Trong ảnh là tiệm sửa điện tử của nhà Kino, ở Jakarta. Kino và anh trai mua đồ cũ từ phế thải điện tử, rồi chọn lọc lại lắp thành một bộ mới để bán. Ảnh: Reuters

Đó là báo cáo ngày 22.2 vừa qua của chương trình Môi trường Liên hiệp quốc (UNEP) có tên: “Tái chế, từ chất thải điện tử đến tài nguyên”. Theo báo cáo này, năm 2020, lượng chất thải điện tử gắn liền với các máy tính sẽ tăng đến 500% ở Ấn Độ, khoảng 200 – 400% ở Nam Phi hay ở Trung Quốc, so với mức của năm 2007. Lượng chất thải gắn với các máy di động ở Ấn Độ sẽ tăng gấp 18 lần và ở Trung Quốc tăng gấp bảy lần. Lượng chất thải liên quan đến các máy truyền hình và tủ lạnh sẽ tăng gấp đôi trong vòng mười năm tới ở hai nước khổng lồ này.

Từ vài năm nay, dù phương Tây, nhất là châu Âu và Nhật, ngày càng ý thức được các nguy hiểm của hiện tượng xuất khẩu rác điện tử, nên đã thông qua nhiều đạo luật nhằm giảm bớt chuyện này. Tuy nhiên, vẫn còn các hoạt động lén lút trên “thị trường xám”, dưới danh nghĩa nhập khẩu máy cũ để tái sử dụng. Tổ chức phi chính phủ Base Action Network (BAN) phát hiện rất nhiều máy móc cũ xuất khẩu sang các nước mới nổi đều không dùng được.

Thiếu tổ chức, Quý Dữ thành đất dữ

Báo cáo của UNEP nhấn mạnh: “Dù Trung Quốc đã cấm nhập các chất thải điện tử, nước này vẫn là hố rác của các nước phát triển”. Mỗi năm Trung Quốc nhập khoảng một triệu tấn. Bắt đầu hoạt động từ năm 1995, Quý Dữ (Quảng Đông) nhanh chóng trở thành đô thị xử lý chất thải điện tử lớn nhất thế giới với hơn 150.000 công nhân. Đến nay, Quý Dữ bị nhiều tổ chức bảo vệ môi trường coi là nơi ô nhiễm thứ nhì thế giới, chỉ thua hồ Karachay ở Nga (bị ô nhiễm do phóng xạ).

Theo tạp chí Khoa học môi trường và công nghệ, tỷ suất chì và đồng ở Quý Dữ cao gấp 300 lần so với một nơi cách đó 8km. Từ năm 2001, tổ chức Hoà bình xanh tìm thấy trong nước sông Lương Giang (bị tro than của việc đốt chất thải biến thành đen ngòm) các chất độc hại như thuỷ ngân, chì và dioxine, thế mà nhiều người dân vẫn dùng nước sông để uống vì họ tưởng chỉ cần đun sôi là hết nguy hiểm.

Cơ may rác thải điện tử

Đối với Guido Sonnemann, phụ trách chương trình cách tân và tái chế của UNEP, cuộc tranh đấu chống lại các tác động độc hại của các chất thải điện tử phải thông qua việc tổ chức tốt một thị trường tái chế, để có thể vừa tạo ra việc làm và vừa bảo vệ được môi trường cũng như sức khoẻ nhờ chuyển giao công nghệ cách tân. Ấn Độ tiên phong trong chuyện này.

Ấn Độ mới có sáu xưởng tái chế được chính quyền công nhận ở Bangalore (bang Karnataka), thủ đô tin học của Ấn Độ. Do đó, 95% các chất thải điện tử vẫn do khu vực không chính thức xử lý.

Bắt đầu xử lý rác điện tử cách đây bốn năm, trong một cửa hàng nhỏ với vài công nhân phải ngồi bệt trên đất để lao động không mang găng tay, Asif Pasha hiện nay trở thành chủ tịch kiêm tổng giám của một công ty có bảng hiệu chính thức đàng hoàng (E-WaRDD) với 15 công nhân. Số công nhân này đều đã qua đào tạo, có mang khẩu trang, đeo găng tay, làm việc trong một phòng thông gió thuộc một khu công nghiệp của Bangalore.

Asif Pasha nói: “Triển vọng ký được các hợp đồng lớn về việc mua chất thải điện tử đã thuyết phục tôi rời khỏi khu vực không chính thức”. Anh đầu tư khoảng 20.000 USD để mua các thiết bị mới. Dự án của anh đã được sự ủng hộ kỹ thuật của hai cơ quan ở Đức và Thuỵ Sĩ.

Tuy nhiên, anh cho biết “các khách hàng lớn chưa tin cậy vì anh vốn đến từ khu vực không chính thức”, nên sau bốn năm, kết quả thu được không mấy lạc quan. Nhà máy của anh chỉ mới sử dụng được 10% công suất tái chế (60 tấn/tháng). Do đó anh vẫn thường xuyên phải quay lại với khu vực không chính thức để kiếm thêm chất thải.

Peetambaram Parthasarathy, giám đốc công ty tái chế E-Parisaraa ở Bengalore, cũng rơi vào tình trạng tương tự, nhận định: “Nếu chính phủ không bắt buộc các xí nghiệp giao chất thải của họ cho các xưởng được thừa nhận, thế nào chúng tôi cũng phá sản?” Ở E-Parisaraa, vẫn còn một điểm chưa chuyên nghiệp. Công nhân chia chọn vẫn phải làm bằng tay, với mức lương rất rẻ: 2 USD/ngày.

(Theo Nguyên Thanh // SGTT Online // Paris)