Triển vọng phục hồi kinh tế toàn cầu

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Kinh tế thế giới gần đây có những tín hiệu lạc quan. Nhưng phải mất bao lâu nền kinh tế thế giới mới hồi sức sau khi bị nhấn chìm trong cơn suy thoái trầm trọng nhất 30 năm qua? Theo Quỹ tiền tệ quốc tế, đến nay, chính phủ các nước đã phải chi hơn 10.000 tỷ USD để khắc phục cuộc khủng hoảng lần này. Và để đạt được sự phục hồi kinh tế toàn cầu vững chắc vẫn còn là một chặng đường dài.

Bức tranh phục hồi kinh tế nhiều màu sắc

Những tín hiệu phục hồi kinh tế dường như đang “râm ran” khắp thế giới khi các biện pháp kích thích tiền tệ và tài chính mạnh mẽ được nhiều nước đưa ra đang có tác dụng tích cực đối với nền kinh tế.

Các số liệu gần đây cho thấy trao đổi buôn bán của thế giới đã qua giai đoạn xấu nhất: Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính giá trị trao đổi mậu dịch của 44 nền kinh tế lớn (chiếm 3/4 khối lượng thương mại toàn cầu) ít nhiều đã đứng vững.

Ngành công nghiệp ôtô đang hồi phục. Trong ảnh: Sản xuất ôtô tại hãng Ford (Mỹ). Ảnh: HƯƠNG QUỲNH

Tại Mỹ, GDP cũng ngừng giảm trong mùa hè này. Hoạt động thương mại đang trên đà hồi phục. Sự trì trệ trong chi tiêu tư nhân đã giảm. Nhờ gói kích cầu trị giá 787 tỷ USD, dự kiến tăng trưởng kinh tế Mỹ sẽ chỉ giảm 2,5% trong năm 2009 và sẽ tăng 1,4% trong năm 2010.

Trong 10 nền kinh tế lớn nhất thế giới, Trung Quốc (TQ) là nềân kinh tế duy nhất đang tăng trưởng và tràn đầy hy vọng vượt qua được Nhật Bản để trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Năm 2009, kinh tế TQ sẽ tăng trưởng hơn 8% nhờ các biện pháp kích thích đã thúc đẩy nhu cầu nội địa. Tỷ lệ tăng trưởng kinh tế trong quý 2 đạt 7,9%.

Châu Á nổi lên như một điểm sáng trong bức tranh phục hồi kinh tế. Các thị trường vốn ở TQ tăng tới 25%, Ấn Độ 53% và Việt Nam 60%. Sản lượng công nghiệp ở Hàn Quốc, Singapore và Thái Lan liên tục tăng. “Xứ sở mặt trời mọc” dường như đã thấy ánh sáng le lói: trong quý 2-2009 kinh tế Nhật đã tăng 1,3% so với quý trước và là lần tăng đầu tiên trong 5 quý trở lại đây. So với quý 1 sản lượng của các nhà máy đã tăng 8,3% vào quý 2, đánh dấu mức tăng mạnh nhất sau lần sụt kỷ lục 22,1% ngay trong quý trước. Thặng dư thương mại cũng tăng lần đầu tiên trong vòng 20 tháng qua vào tháng 6. ADB dự báo tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của khu vực Đông Á sẽ là 3% trong năm 2009, tốt hơn so với các khu vực khác trên thế giới.

Tuy nhiên, triển vọng của các nền kinh tế lớn khác không mấy sáng sủa. Kinh tế của Đức và Pháp có những dấu hiệu tích cực. Tuy nhiên nhìn chung kinh tế khu vực đồng euro vẫn yếu và theo dự báo vẫn tăng trưởng -4,5% năm 2009 và -0,7% trong năm 2010. Nền kinh tế Nga hiện rất xấu, dự báo GDP sẽ tăng trưởng âm (-7%) trong năm 2009 và sẽ tăng trưởng khoảng 2-3% trong năm 2010.

Con đường gian nan

Một điều chắc chắn rằng phục hồi kinh tế là một con đường đầy gian nan.

Nhìn lại lịch sử, kể từ cuối thế kỷ 19 đến nay, các nền kinh tế phương Tây đã trải qua 255 cuộc suy thoái, trong đó 164 cuộc kéo dài khoảng 1 năm và 32 cuộc kéo dài hơn 2 năm. Theo thống kê, 70% các cuộc suy thoái, trong đó GDP sụt giảm hơn 6%, có thời kỳ phục hồi kéo dài 1 năm. Trong 11 cuộc suy thoái, trong đó GDP giảm 8% trở lên, có 8 cuộc có thời gian phục hồi chỉ trong 1 năm.

Lịch sử cho thấy rất ít cuộc suy thoái có thời kỳ phục hồi kéo dài hơn 2 năm và trong hầu hết các chu kỳ phục hồi, các nền kinh tế đều có mức tăng trưởng khá cao ngay trong giai đoạn đầu. Trung bình trong năm đầu tiên là 3,5% và tăng lên 3,8% trong năm tiếp theo.

Thế nhưng cuộc khủng hoảng hiện nay mức sụt giảm sản lượng của các nền kinh tế là rất lớn, do đó chưa thể biết được mất bao lâu thì nền kinh tế thế giới mới phục hồi hoàn toàn. Theo các nhà phân tích, các nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ chưa thể nhích lên trước quý 2-2010 mà phải tới tận nửa đầu năm 2011. Theo Viện Nghiên cứu kinh tế - xã hội quốc gia Anh, GDP bình quân đầu người của Anh phải mất tới 5 năm mới trở lại mức trước khủng hoảng. Và phải đến 6 tháng đầu năm 2011, kinh tế Mỹ mới trở lại mức tăng trưởng của quý 2-2008.

Hiện tại, sự hồi phục kinh tế vẫn là những dấu hiệu mờ nhạt. Các chuyên gia cảnh báo cuộc khủng hoảng này chưa hẳn đã kết thúc, vẫn tiềm ẩn những mối lo ngại lớn. Lo ngại lớn nhất là các gói kích thích kinh tế không đủ sức khởi động và hỗ trợ cho sự tự phục hồi. Điều kiện tài chính của chính phủ các nước đã xấu đi rất nhiều nên khó có thể tiếp tục đưa ra những hỗ trợ tiếp.

IMF cảnh báo nợ công ở những nền kinh tế tiên tiến có thể lên tới 120% tổng GDP vào năm 2014, làm phức tạp thêm tình hình khi họ cố gắng huy động tiền trên các thị trường tài chính.

Những mối lo ngại về tình trạng thiếu hụt ngân sách đã bao trùm “xứ cờ hoa”. Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO), thông báo thâm hụt ngân sách của nước này trong 10 tháng đầu tiên tài khóa 2009 (từ tháng 10-2008 đến tháng 7-2009) đã chạm ngưỡng 1.300 tỷ USD.

Đầu tư không sinh lời chỉ thúc đẩy tăng trưởng nhất thời và đó chính là tình trạng Trung Quốc hiện nay. Sự phục hồi kinh tế của TQ không bền vững, bùng lên rất nhanh, rồi cũng rất nhanh chóng tàn lụi. Ngân hàng nhân dân TQ thông báo trong tháng 6 các khoản cho vay mới đã lên đến 224 tỷ USD, gấp đôi tháng 5, nhưng 30% lượng cho vay mới trong năm nay được rót vào thị trường cổ phiếu chứ không phải vào trong hoạt động kinh doanh. Theo mạng tin “Asia Sentinel”, TQ đang duy trì sự sống cho một kiểu tăng trưởng vĩ mô không sinh lời và có nguy cơ phải đối diện với cuộc khủng hoảng tài chính trong nước khi chương trình kích thích kinh tế không còn hiệu quả.

Sự phục hồi kinh tế càng gian nan hơn khi đối mặt với đại dịch cúm A/H1N1. Theo Viện Nghiên cứu kinh tế Anh Oxford Economics dịch cúm A/H1N1 sẽ có thể ảnh hưởng đến 30% dân số thế giới khiến GDP thế giới giảm 3,5%, tương đương với mức thiệt hại khoảng 2.500 tỷ USD.

Và giải pháp trước mắt

 Thay đổi cách tư duy của nhiều nhà hoạch định chính sách; phối hợp kinh tế vĩ mô tốt hơn hiện tại và tiến hành các cuộc cải cách kinh tế vĩ mô táo bạo. Trong đó những người tiêu dùng ở TQ và các nền kinh tế đang nổi khác phải trở thành những đầu tàu, trong khi các nền kinh tế khác như Mỹ, phải tiếp tục chuyển sang tiết kiệm và xuất khẩu.

Châu Á cần phải cân bằng lại các động lực tăng trưởng và bảo vệ sự ổn định của thị trường tài chính. Nhân tố then chốt cho sự phục hồi kinh tế bền vững lâu dài ở châu Á là tăng nhu cầu trong nước và khu vực. Để tránh lặp lại khủng hoảng tài chính toàn cầu, các nhà hoạch định chính sách trong khu vực cần hoàn thiện và tổ chức tốt hơn các hệ thống điều tiết và giám sát, đồng thời tăng cường hợp tác khu vực và trên thế giới.

(Theo HƯƠNG TÂM // SGGP online)