BRT và bài toán biến đổi khí hậu

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Hiện tượng biến đổi khí hậu đang gây ra nhiều tác động to lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hàng triệu người dân trên toàn cầu. Trong khi cả thế giới vẫn đang đau đầu tìm biện pháp cắt giảm khí thải, một số quốc gia đã ứng dụng hiệu quả việc phát triển hệ thống BRT (tàu điện trên đường nhựa) để giảm thiểu hiện tượng hiệu ứng nhà kính và tháo gỡ bài toán tắc nghẽn giao thông giờ cao điểm.

Từ Colombia

Giống như hầu hết các thành phố lớn trên thế giới, kể từ khi nền kinh tế quốc gia bắt đầu tăng trưởng mạnh, Bogota, thủ đô Colombia, lại đối mặt với tình trạng tắc nghẽn giao thông thường xuyên trong giờ cao điểm, gây thiệt hại hàng tỷ USD mỗi năm. Khói thải từ những phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và kéo theo đó là các căn bệnh từ đường hô hấp.

Từ ý tưởng tiết kiệm ngân sách nhà nước và thực hiện kế hoạch cắt giảm khí thải, chính quyền thành phố Bogota đã nhắm đến chọn lựa vốn sẵn có trên đường phố: xe buýt thay vì tàu điện ngầm, kế hoạch phát triển và xây dựng hệ thống xe buýt nhanh BRT (Bus Rapid Transit) đã ra đời vào cuối những năm 1990. Và chỉ vài năm sau, hệ thống BRT “made in Colombia” gọi là TransMilenio hoàn chỉnh đã ra đời và bước đầu mang lại những hiệu quả nhất định.

TrainsMilenio đã giải quyết được bài toán tắc nghẽn giao thông, giảm thiểu đến 50% số lượng khí thải khi cho hơn 7.000 chiếc xe buýt nhỏ “về hưu non” và khiến hàng chục ngàn người chủ sở hữu xe máy, xe hơi chọn giải pháp để xe ở nhà để đi làm bằng hệ thống TrainsMilenio.

Những người dân tại Bogota hầu hết đều hài lòng khi sử dụng hệ thống TrainsMilenio vì giúp tiết kiệm được thời gian đến sở làm thay vì phải mất hàng giờ đồng hồ chờ đợi xe buýt đến đúng tuyến và có khi phải chuyển sang xe khác nữa để đến đúng địa điểm cần tới.

Một chiếc xe buýt nhanh BRT chuyên chở hành khách tại Bogota.

Nhờ các kế hoạch xây dựng cụ thể, chi tiết nên thời gian xây dựng một tuyến BRT dài 80 km ở Bogota chỉ mất 2 năm. Đó là vì cơ sở hạ tầng của BRT đơn giản hơn nhiều so với đường sắt nhẹ và tàu điện ngầm.

Khi đi vào hoạt động, BRT không gây xáo trộn hệ thống giao thông vì sử dụng hệ thống đèn hiệu riêng tại nút giao cắt và vận hành thông qua trung tâm điều hành. Nó khác với xe buýt thông thường ở chỗ đây là xe buýt mới, thoải mái hơn, chạy trên phần đường riêng, bến xe có hệ thống thu tiền vé trước khi lên xe, có nền nâng cao lên xuống xe nhanh hơn, ít tốn nhiên liệu...

TrainsMilenio đơn giản hóa việc thu tiền vé dành cho hành khách và công ty quản lý. Đó là chiếc thẻ điện tử nhỏ có vi mạch bên trong, lưu trữ số tiền thêm vào và trừ đi tiền vé khi người dùng đưa nó gần máy đọc bên trong xe. Với tấm thẻ, hành khách có thể đi 4 chuyến xe buýt trong vòng 2 giờ và chỉ trả tiền một vé. Thẻ có thể được sử dụng trên bất kỳ chiếc buýt nào cũng như trên xe điện ngầm hoặc xe lửa cao tốc.

Vào năm 2008, TrainsMilenio cũng là hệ thống BRT duy nhất hiện nay được LHQ công nhận là hệ thống giao thông thân thiện với môi trường nhất trên thế giới. Kể từ đó, những nước công nghiệp ký kết Hiệp ước Kyoto bắt đầu xúc tiến việc mua hạn mức khí thải với Colombia và điều này đã giúp chính quyền thành phố Bogota thu về 100-300 triệu USD chỉ trong năm 2008.

Hệ thống TrainsMilenio giúp giải quyết bài toán khí thải giao thông tại Bogota, Colombia.

...đến nhiều quốc gia khác

Trước những hiệu quả từ việc áp dụng hệ thống BRT tại Colombia, nhiều thành phố ở các nước phát triển và đang phát triển như Jakarta (Indonesia), Seoul (Hàn Quốc), Bắc Kinh (Trung Quốc), Mexico City (Mexico), Cape Town (Nam Phi), Ahmedabad (Ấn Độ) đã lập kế hoạch xây dựng hệ thống xe buýt nhanh BRT lấy hình mẫu ứng dụng từ TrainsMilenio.

Giống như tình trạng trước đây của Bogota, tại trung tâm thành phố của các quốc gia này, ô tô và xe máy thường di chuyển chậm hơn người đi bộ nên đã xảy ra hiện tượng kẹt xe thường xuyên vào các giờ cao điểm. Chính quyền các thành phố tính đến khả năng giảm tải số lượng xe buýt và xe ô tô lưu thông trên đường mỗi ngày và đưa ra các chính sách khuyến khích người dân sử dụng hệ thống BRT.

Chi phí xây dựng BRT hiện nay được ứng dụng tại các nước được cho là thấp hơn nhiều so với tuyến đường sắt nội đô và tàu điện ngầm. Ước tính tiền xây dựng 1km BRT chỉ bằng 1/30 so với tàu điện ngầm. Khả năng chuyên chở hành khách của hệ thống BRT cũng lớn hơn so với hệ thống đường sắt nội đô, đạt 35.000 hành khách/giờ với tốc độ bình quân của BRT là 20km/giờ.

Bài toán biến đổi khí hậu đang buộc các nước phải suy tính đến các kế hoạch phát triển hệ thống giao thông thân thiện với môi trường. Theo ước tính của LHQ, trong khi khí thải công nghiệp sẽ có chiều hướng giảm trong những năm tới thì khí thải từ phương tiện giao thông trên thế giới sẽ tăng 50% đến năm 2030 và 80% lượng khí thải trên là do các nước đang phát triển “sản xuất” vì sự bùng nổ việc mua, bán các loại phương tiện giao thông như xe máy và xe hơi. 

(Theo PHƯƠNG NAM // SGGP online/New York Times)