Trong khi thế giới ngày càng hướng đến việc sử dụng các nguồn năng lượng sạch và an toàn thì cuộc cạnh tranh giữa các “đại gia” hàng đầu trên thế giới về điện hạt nhân ngày càng thêm “nóng”.
Ngành năng lượng hạt nhân Hoa Kỳ được tiếp thêm sức mạnh một cách bất ngờ khi Tổng thống Mỹ Barrack Obama nói trong Thông điệp Liên bang hồi đầu tháng 1 rằng ông cam kết “tạo ra một thế hệ mới những nhà máy điện hạt nhân sạch và an toàn”.
![]() |
Tổng thống Hàn Quốc Lee Myung Bak và Chủ tịch UAE Khalifa bin Zayed Al Nahyan chứng kiến lễ ký hợp đồng trị giá 40 tỉ USD |
Sau đó, ngày 1.2 vừa qua, ông đề xuất tăng gấp ba giá trị các khoản vay có bảo đảm của chính phủ dành cho các nhà máy điện hạt nhân lên 54 tỉ USD trong ngân sách Liên bang năm 2011.
Ở các nước khác, ngành điện hạt nhân cũng đang có những chuyển biến tích cực: Các Tiểu vương quốc Arập thống nhất đã hoàn thành việc đấu thầu đối với bốn nhà máy hạt nhân trong tháng 12.2009. Ở nhiều nước khác, từ Ý đến Indonesia, đang dự tính xây các lò phản ứng hạt nhân mới trong tương lai gần.
Bàn tay hữu hình
Sự kiện nổi bật nhất trong thời gian gần đây chính là việc công ty Năng lượng điện Hàn Quốc (KEPCO), một tập đoàn do nhà nước sở hữu phần lớn, giành được hợp đồng phát triển hạt nhân trị giá khoảng 40 tỉ USD ở UAE. Hợp đồng này đã tạo ra bất ngờ cho sáu hãng lớn từng thống trị ngành điện hạt nhân thế giới trong nhiều thập kỷ qua, bao gồm GE và Westinghouse của America, Areva của Pháp và Toshiba, Hitachi và Mitsubishi Heavy Industries của Nhật.
Trong khi đó, các công ty của Nga và Trung Quốc hy vọng sẽ thành công như KEPCO nhờ sự hậu thuẫn của chính phủ.
KEPCO, bao gồm ba đại gia công nghiệp nặng Doosan, Hyundai và Samsung, đã xây dựng và điều hành phần lớn trong số 20 lò phản ứng hạt nhân của Hàn Quốc. KEPCO này không chỉ xây dựng mà còn điều hành và thậm chí cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy hạt nhân.
Chính phủ Hàn Quốc cũng có vai trò trong sự thành công của KEPCO. Tổng thống Lee Myung Bak đã hứa hỗ trợ KEPCO. Hiroki Mitsumata, giám đốc năng lượng hạt nhân của bộ Kinh tế, thương mại và công nghiệp Nhật (METI), tin rằng chính sự hậu thuẫn của Chính phủ Hàn Quốc đã giúp Kepco mạnh dạn bỏ thầu với giá thấp nhất.
Trong khi đó, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy cũng tích cực vận động cho liên minh của đại gia Areva và Electricité de France (EDF). Liên minh này cung cấp dịch vụ đầy đủ như KEPCO, trong đó Areva chịu trách nhiệm thiết kế lò phản ứng, cung cấp nhiên liệu và quản lý chất thải, còn EDF thì đảm trách việc quản lý và điều hành. Các đối tác này muốn ký những hợp đồng riêng rẽ với UAE hơn là cung cấp một kế hoạch đầu tư trọn gói.
Mặt khác, chi phí mà Areva và EDF đưa ra cao hơn KEPCO, do đồng euro mạnh hơn và do chi phí xây dựng cao hơn, điều mà theo Areva sẽ làm cho lò phản ứng an toàn hơn. Cả hai doanh nghiệp này cũng đang trải qua nhiều khó khăn về tài chính cũng như trong xây dựng và điều hành các nhà máy hạt nhân.
EDF đang muốn đưa ngành hạt nhân Pháp vào tầm kiểm soát của họ. Tháng 11 năm ngoái, Henri Proglio, chủ nhân mới của EDF, nói rằng ngành hạt nhân Pháp hoạt động kém hiệu quả và việc kết hợp giữa EDF và Areva là một điều sai lầm.
Các phát biểu của ông Proglio đã dấy lên một cuộc chiến công khai giữa hai hãng. Trong tháng 1 vừa qua Areva ngưng thu nhận nhiên liệu thải từ các nhà máy của EDF sau một cuộc tranh chấp về giá kéo dài, và cuộc đối đầu này chỉ chấm dứt khi Chính phủ Pháp can thiệp.
Về phần mình, các hãng hạt nhân của Nhật và Mỹ đều nói rằng họ không thể cạnh tranh với các hãng thầu có sự hậu thuẫn của nhà nước. Danny Roderick, thuộc nhà máy liên doanh hạt nhân của Hitachi cho rằng gói thầu của người Hàn Quốc là không thể tin được và ông nghi hoặc về khả năng thực hiện gói thầu này.
Vừa hợp tác vừa cạnh tranh
Trong mối quan hệ giữa một số công ty hạt nhân lớn trên thế giới, người ta nhận thấy có hợp tác đan xen với cạnh tranh. Chẳng hạn như Hitachi của Nhật và GE của Mỹ, dù đang liên doanh với nhau, họ vẫn có các sản phẩm cạnh tranh.
Tình hình tương tự cũng xảy ra giữa Areva của Pháp và Mitsubishi của Nhật. Hai công ty này có các lò phản ứng cạnh tranh nhau nhưng cũng lập ra một liên doanh để phát triển một loại lò phản ứng mới. Một nhà phân tích ở Nhật nói: “Xét ở góc độ kinh doanh thì tình trạng này thật là phức tạp”.
Theo các chuyên gia, một liều thuốc thử mới cho năng lực cạnh tranh của các đại gia hạt nhân chính là cuộc đấu thầu trong năm nay để xây dựng lò phản ứng hạt nhân tại Việt Nam.
Ông Mitsumata của METI nhận định rằng ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC) – một nhà cung cấp tài chính dự án và tín dụng xuất khẩu và cũng là một hãng bảo hiểm thương mại có sự hậu thuẫn của Chính phủ Nhật – có thể được sử dụng để tham gia vào cuộc đấu thầu. Theo ông, cũng có thể có sự đấu thầu chung giữa JBIC và công ty Năng lượng điện Tokyo.
Ông cho rằng Chính phủ Nhật đang cố gắng gia tăng mức độ hỗ trợ cho dự án điện hạt nhân của Việt Nam và các công ty tiện ích công cộng Nhật đang xem xét vấn đề này một cách kỹ càng hơn. Nhưng Kepco cũng ám chỉ rằng họ đang nhắm đến việc đầu tư ở Việt Nam, cũng như ở những nước có thu nhập trung bình khác như Thổ Nhĩ Kỳ, Jordan, Indonesia, Thái Lan và Nam Phi.
Cơ hội duy trì lợi thế cạnh tranh của các hãng hạt nhân Mỹ và Nhật có lẽ tuỳ thuộc vào mức độ hậu thuẫn của chính phủ mỗi nước. Nhiệt tình bất ngờ của ông Obama đã gieo niềm hy vọng cho các công ty Mỹ. Nhưng bộ Năng lượng Mỹ vẫn chưa thực hiện bất cứ sự bảo lãnh vay nào đã được chuẩn y trong năm 2005. Trong khi đó tại Hàn Quốc, sáu lò phản ứng đang được xây dựng và 14 lò khác đang được lập dự án.
(Theo Quang Hưng // SGTT Online // Economist)
![]() |
![]() |
![]() |
Chuyển nhượng, cho thuê hoặc hợp tác phát triển nội dung trên các tên miền:
Quý vị quan tâm xin liên hệ: tieulong@6vnn.com