Đối tác phương Đông - Cơ hội hay thách thức?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Mục tiêu của EU trong chương trình EaP là thắt chặt quan hệ với 6 nước láng giềng "sát nách" Mátxcơva.

Chương trình "Đối tác phương Đông" (EaP) đã chính thức được khởi động với một hội nghị cấp cao diễn ra ngày 7/5 tại thủ đô Prague của Séc, nước hiện là Chủ tịch luân phiên EU.
 
Đây là chương trình nhằm tăng cường liên kết chính trị và kinh tế giữa 27 nước Liên minh châu Âu (EU) và 6 nước thuộc Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG) là Azerbaijan, Armenia, Belarus, Gruzia, Moldova và Ukraine.
 
Mục tiêu trước hết của EU trong chương trình EaP là thắt chặt quan hệ với 6 nước láng giềng "sát nách" Mátxcơva. EU khẳng định EaP không phải là "tiền đề" mở ra triển vọng cho 6 nước trên gia nhập khối mà chỉ là sự hợp tác qua những dự án cụ thể để giúp 6 nước SNG này từng bước hội nhập kinh tế, luật pháp và chính trị của EU. Phía EU cam kết ưu tiên các dự án hợp tác trong lĩnh vực kinh tế nhằm cải thiện việc bảo đảm nguồn cung ứng khí đốt và cùng đương đầu với khủng hoảng.
 
Những mục tiêu khác mà chương trình EaP đề ra là thành lập khu vực tự do thương mại và áp dụng quy chế miễn thị thực (visa) giữa EU với 6 nước trên, hợp tác mậu biên, liên kết các thị trường điện năng, hỗ trợ kinh doanh vừa và nhỏ, phối hợp cứu hộ và thực hiện các dự án "Hành lang phía Nam - con đường tơ lụa mới" nhằm xây dựng những tuyến đường ống dẫn dầu - khí mới, trong đó có "Nabuco", để giảm bớt phụ thuộc vào Nga về năng lượng - nhiên liệu.
 
Tuy nhiên, các nhà quan sát nhận định việc nguyên thủ nhiều nước Tây Âu, thành viên EU như Anh, Pháp, Italy, Tây Ban Nha, Áo cũng như 2 quốc gia SNG là Belarus và Moldova không tham dự hội nghị cho thấy còn tồn tại những bất đồng nhất định ngay trong lòng những nước tham gia chương trình này.
 
Tổng thống Moldova Vladimir Voronin cho rằng chương trình EaP giống như "SNG-2", đồng thời lo ngại EaP có thể "tạo ra vòng cung bao vây nước Nga". Tổng thống Belarus Aleksandr Lukasenko thì tuyên bố EaP không thể là mặt trận chống Nga.
 
Trong khi đó, các nhà phân tích nhận định sự khởi đầu của EaP chỉ mang tính hình thức, chứ chưa thể đem lại hiệu quả thực tế. Khủng hoảng kinh tế đang có nguy cơ châm ngòi cho chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch và chủ nghĩa dân tộc, khiến cả EU lẫn 6 nước trên đều không còn "mặn mà" với việc tăng cường quan hệ thương mại.
 
Đồng thời, lo sợ dòng lao động nhập cư từ Đông Âu tràn sang trong bối cảnh thất nghiệp hiện nay, các nước EU đã "quay lưng" lại với đề xuất mở cửa biên giới, tạo thuận lợi cho việc đi lại của lao động và người du lịch từ các nước trên vào EU khi kế hoạch EaP có hiệu lực.
 
Khủng hoảng kinh tế còn làm giảm viện trợ của EU cho các nước Đông Âu, dễ dẫn đến một cảm nhận rằng EU không chìa tay cho các đối tác Đông Âu vào lúc cần thiết nhất.
 
Trong khi đó, tình hình kinh tế suy thoái khiến 4/6 thành viên nằm trong dự án EaP phải nhận trợ giúp từ IMF, thất nghiệp tăng mạnh, làm nảy sinh bất ổn xã hội, thay đổi tình hình và phần nào tác động đến quan điểm chính trị của mỗi nước.
 
Với một số nước SNG từng muốn gia nhập EU, những chính sách lâu dài kiểu "xây dựng hệ thống chính trị, kinh tế phù hợp với EU" không còn là ưu tiên hàng đầu./.

(Theo TTXVN)