Hợp nhất Gazprom – Naftogaz liệu có phải là “trò đùa”?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Sự "nóng lên" trong quan hệ giữa Nga và Ukraine gần đây xoay quanh một vài sáng kiến cơ bản, trong đó bao gồm sự hợp nhất các nhà máy hạt nhân của hai nước và chia sẻ quy trình chế tạo máy bay AN-148. Mới đây, Thủ tướng Nga Vladimir Putin đã đề xuất hợp nhất hai tập đoàn khí đốt lớn là Gazprom của Nga và Naftogaz của Ukraine.

Hôm 30/4, Thủ tướng Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Ukraine Mykola Azarov đã có cuộc gặp tại Kiev để bàn luận các vấn đề như hợp tác trong lĩnh vực hạt nhân và đưa ra đề xuất hợp nhất hai tập đoàn khí đốt của Nga và Ukraine.

Chủ tịch tập đoàn Gazprom của Nga Alexei Miller cho biết, Gazprom sẵn sàng thảo luận về việc trao đổi tài sản và sáp nhập hai tập đoàn. Ngoài ra, nhà độc quyền khí đốt của Nga có thể đầu tư vào hệ thống trung chuyển khí đốt và khai thác nhiên liệu tại Ukraine.

Phát ngôn viên của Tổng thống Nga Putin cho hay, Nga dự định xây dựng đường ống khí “Dòng chảy phương Nam” - dự án có thể giảm sự phụ thuộc của Nga đối với việc trung chuyển khí đốt qua Ukraine. Tuy nhiên, điều đó cũng có nghĩa sẽ gây tổn thất trầm trọng cho Ukraine.

Mặc dù đã có nhiều giải thích, song hiện tại vẫn còn nhiều câu hỏi đặt ra như liệu rằng, khi Gazprom và Naftogaz sáp nhập, Nga có sẵn sàng từ bỏ dự án “Dòng chảy phương Nam” hay không? Naftogaz có thể nhận được gì khi Nga đầu tư vào hệ thống trung chuyển khí đốt? Và, Gazprom có thể dành cho Ukraine những gì từ các mỏ khai thác của mình? Rõ ràng, đề xuất của Thủ tướng Putin đã khiến cho các nhà báo, chuyên gia và các nhà phân tích phải "mổ xẻ" trong thời gian gần đây.

“Đề xuất hủy hoại Ukraine”?

Đề xuất của Thủ tướng Nga Putin đã vấp phải sự phản đối của phe đối lập Ukraine.

Cựu Thủ tướng Ukraine Yulia Tymoshenko cho rằng, việc sáp nhập giữa Naftogaz và Gazprom có thể được coi là một bước kế tiếp trong “kế hoạch có quy mô lớn nhằm hủy hoại Ukraine”. Cựu Tổng thống Ukraine cũng cùng ý kiến với bà Tymoshenko. Theo ông, đề xuất của Thủ tướng Nga Putin có thể xem là “đề xuất của một đế quốc” và trái với lợi ích của Ukraine. Ông cho rằng, đây là con đường tái sinh nạn tham nhũng và sự độc quyền trở lại trong ngành năng lượng Ukraine và châu Âu.

Phản ứng của hai chính trị gia đối lập cũng là dễ hiểu và có thể dự đoán được, bởi trước đây, ông Yushchenko và bà Tymoshenko, bằng nhiều cách khác nhau, đã cố gắngđể đưa hệ thống năng lượng Ukraine tiếp cận thị trường châu Âu, nơi mà Gazprom không phải là vị khách được chào đón nhất. Chính vì lẽ đó, ngay lúc đầu, phía Ukraine cho rằng, đề xuất mà Thủ tướng Nga đưa ra chỉ là “trò đùa”.

Nếu thỏa thuận sáp nhập giữa Gazprom và Naftogaz được thực hiện thì cổ phần kiểm soát khổng lồ tất nhiên sẽ nằm trong tay Nga. Theo nhận định của tờ Vedomosti, Ukraine có thể chỉ giành được 7% cổ phần của liên doanh. Còn hãng thông tấn Interfax cho rằng, thậm chí số đó còn ít hơn – chỉ 6%.

Kiev chưa chắc đã quan tâm tới việc mất quyền kiểm soát đối với tài sản khí đốt của Ukraine. Chính vì vậy, rất có thể, các quan chức địa phương sẽ cố gắng tiến hành thỏa thuận theo hướng trao đổi tài sản. Điều này không quá mới mẻ đối với Gazprom. Ví dụ, năm 2007, nhà độc quyền khí đốt này đã đổi 25% cổ phần của mình, trừ cổ phần của Severneftegazprom – công ty có giấy phép khai thác mỏ khí đốt tại miền Nam nước Nga  - cho tập đoàn năng lượng BASF của Đức để lấy một phần vốn điều lệ của Wingas, thuộc sở hữu của tập đoàn BASF.

Lợi thế và nhược điểm

Lời đề nghị của Gazprom dành cho Ukraine trước tiên sẽ không gây khó khăn cho nền kinh tế Ukraine trong việc hiện đại hóa hệ thống vận chuyển khí đốt. Ngoài ra, sự liên kết chặt chẽ giữa Naftogaz và Gazprom sẽ dễ dàng hơn cho Ukraine trong việc thảo luận giá khí đốt. Có thể, Ukraine sẽ được Nga giảm giá khí đốt giống như Belarus vài năm trước  - quốc gia đã đồng ý cho Gazprom một nửa tập đoàn Beltransgaz để đổi lấy việc giảm giá khí đốt.

Đối với Nga, các lợi thế của việc sáp nhập không rõ ràng như vậy, Gazprom vẫn chưa thể có được quyền sở hữu đối với hệ thống trung chuyển khí đốt của Ukraine bởi hệ thống đó thuộc quyền sở hữu của Chính phủ chứ không phải của Naftogaz. Trên thực tế, Naftogaz chỉ có quyền quản lý hệ thống trung chuyển này.

Tuy nhiên, Naftogaz lại có những tài sản tiềm ẩn: trữ lượng khí đốt dưới lòng đất đạt 32 tỷ mét khối, ngoài ra, còn tập đoàn này còn có các tài sản khai thác trên lãnh thổ Ukraine: lượng khai thác của Naftogaz chiếm 90% lượng khí đốt và dầu mỏ tại Ukraine.

Không thể không nhắc tới thỏa thuận xây dựng đường ống dẫn khí “Dòng chảy phương Nam” mà Nga thỏa thuận với Ukraine. Đường ống dẫn khí này có thể tiết kiệm cho Nga hơn một tỷ USD về mặt tài chính và nhiều năm về mặt thời gian.

Bên cạnh đó, các lợi thế về chính trị cũng không kém phần quan trọng đối với Nga: Nếu Naftogaz và Gazprom sáp nhập, Ukraine cuối cùng sẽ tách khỏi phạm vi ảnh hưởng của châu Âu và trở lại không gian hậu Xô Viết, nơi mà Nga đang cố gắng đóng vai trò  chủ đạo cả về sức mạnh kinh tế và các kế hoạch hợp nhất.

(Vitinfo)