"Người chơi" quyền lực nhất

Thủ tướng TQ Ôn Gia Bảo và các nhà lãnh đạo 49 nước châu Phi đã vạch ra lộ trình phát triển quan hệ hợp tác trong ba năm tới trên cơ sở những thành quả đạt được sau FOCAC tại Bắc Kinh năm 2006.

Tại hội nghị, Thủ tướng Ôn Gia Bảo một lần nữa khẳng định: “Sự ủng hộ của TQ để phát triển châu Phi là sự thật bền vững và trong tương lai dù thế giới có xảy ra biến động gì thì tình hữu nghị của chúng tôi với nhân dân châu Phi sẽ không có gì thay đổi”. Tổng thống (TT) Ai Cập Hosai Mubarak nói cụ thể hơn: “Diễn đàn hợp tác TQ – châu Phi nhằm mở ra một giai đoạn mới quan hệ song phương và quan hệ đối tác mà TQ và châu Phi đang hướng tới vì lợi ích của hòa bình, an ninh và sự phát triển toàn diện”.

Theo giới phân tích quốc tế, FOCAC là cơ hội tốt để châu Phi ngày càng có nhiều cam kết mới từ TQ giúp lục địa đen tăng cường củng cố và phát triển kinh tế và an ninh khu vực. Đối với TQ, việc đóng vai trò chủ đạo trong FOCAC sẽ giúp Bắc Kinh củng cố và tăng cường vị thế và ảnh hưởng tại châu Phi. FOCAC lần này nhằm thực hiện lộ trình 3 năm (2010-2012) thành lập các cơ chế phát triển ổn định và lâu dài quan hệ TQ – châu Phi, gồm cơ chế đối thoại chính trị chiến lược, cơ chế đối thoại kinh tế chiến lược và quỹ trao đổi văn hóa.

Về phía châu Phi, báo chí Ai Cập nhận xét “nguyên tắc Mubarak” được thảo luận tại hội nghị lần này nhằm đạt mục đích tối ưu đẩy mạnh hợp tác giữa châu Phi và TQ để bảo vệ lợi ích của hai phía. Tiến sĩ Hani Raslan thuộc Trung tâm Nghiên cứu chính trị và chiến lược tại Cairo nói: “Nguyên tắc Mubarak” phản ánh sự đồng thuận và bản chất các mối quan hệ giữa TQ và châu Phi.

Quan hệ TQ – châu Phi dựa vào sự cân bằng lợi ích, đề ra những đòi hỏi cũng như nhu cầu của các nước đang phát triển và thiết lập các mối quan hệ đặc biệt với các nước đó.

“Nguyên tắc Mubarak” cho thấy FOCAC đóng một vai trò toàn diện hơn trong việc giải quyết những thách thức mà châu Phi đang phải đối mặt”.

Quan hệ hợp tác toàn diện TQ – châu Phi đã phát triển vượt bậc trong những năm qua. Tại FOCAC năm 2006 ở Bắc Kinh, Chủ tịch TQ Hồ Cẩm Đào cam kết cho các nước châu Phi vay 5 tỉ USD để phát triển kinh tế thì tại FOCAC lần này, Thủ tướng Ôn Gia Bảo thông báo TQ sẽ tăng gấp đôi khoản cho vay đó trong 3 năm tới, tức 10 tỉ USD. Đến nay TQ đã xóa nợ cho hơn 30 nước châu Phi, hủy thuế đối với 95% sản phẩm của các nước kém phát triển xuất khẩu sang thị trường TQ.

Hiện nay TQ là đối tác thương mại lớn thứ 3 của châu Phi. Trong 5 năm 2003-2008, đầu tư trực tiếp của TQ ở châu Phi từ 491 triệu USD tăng lên 7,8 tỉ USD. Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2008 đạt 106,8 tỉ USD, tăng 10 lần trong 8 năm.

Vai trò và ảnh hưởng của TQ tại châu Phi ngày càng lớn là một thực tế hiển nhiên. Đúng như nhận định của báo Anh The Times: “TQ được công nhận là “người chơi” có quyền lực nhất tại châu Phi. Phương Tây dường như bất lực trước ảnh hưởng ngày càng tăng của TQ tại châu lục này. Sức mạnh hợp tác của 1,3 tỉ dân TQ với 800 triệu dân châu Phi quả là đáng gờm”.

Phân tích sự “chào đón” của châu Phi đối với TQ, Giám đốc Hiệp hội Hoàng gia châu Phi có trụ sở tại London - Richard Dowden - cả quyết: “Giờ đây, TQ cảm thấy đã có đủ sức mạnh chính trị cần thiết để thách thức phương Tây tại châu Phi”. Theo ông Dowden, châu Phi là nguồn cung cấp nguyên liệu thô và năng lượng lý tưởng cho TQ trong khi TQ là nguồn cung cấp hàng tiêu dùng giá rẻ cho châu Phi. Châu Phi giờ đây là “công trường khổng lồ” xây dựng cơ sở hạ tầng và khai thác nguyên liệu bằng vốn đầu tư của TQ.

Tờ Thời báo toàn cầu của TQ viết: “Phương Tây ghen tỵ với sự xích lại gần nhau ngày càng chặt chẽ giữa TQ và châu Phi. Châu Âu coi châu Phi như sân sau của họ. Tất nhiên, họ cảm thấy khó chịu về vai trò của TQ tăng lên ở châu Phi”.