Trái đất “teo” lại: Nguy cơ đến từ nhiều phía

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Theo kết quả khảo sát của một viện nghiên cứu thuộc trường Đại học Colorado (Mỹ) đăng trên tạp chí Nature Geoscience số ra ngày 20-9, trong thế kỷ này, 2/3 các vùng đồng bằng quan trọng trên thế giới - trong đó có đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam - sẽ bị thu hẹp diện tích do đất lún, mực nước biển dâng cao và môi sinh bị tàn phá.

Nguy cơ lớn

Kết quả khảo sát này dựa trên những hình ảnh vệ tinh, cho thấy 85% của 33 bình nguyên rộng lớn nhất thế giới đã bị lụt lội nghiêm trọng trong 10 năm qua, làm hư hại 260.000km2 đất canh tác, trong đó châu Á bị tác động mạnh nhất.

Trong 7 bình nguyên có nguy cơ bị thiệt hại nặng nhất thì Trung Quốc có đến 3. Đó là đồng bằng Hoàng Hà ở phía Bắc, đồng bằng sông Dương Tử gần Thượng Hải và đồng bằng Châu Giang ở Quảng Châu.

Bị mất đất canh tác nhưng ở mức độ thấp hơn là 7 đồng bằng có mật độ dân cư cao, trong đó có đồng bằng sông Hằng ở Bangladesh, Irrawady ở Myanmar, đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam và Mississippi ở Mỹ.

Các yếu tố thiên nhiên gây thu hẹp diện tích đất trồng trọt ở những đồng bằng lớn trước nhất là do tình trạng biến đổi khí hậu tạo ra nhiều nguy cơ đất bị lở sạt, mực nước biển dâng cao, nước mặn lấn sâu vào vùng duyên hải…

Cuộc khảo sát này cũng nêu lên mối đe dọa khác là do khí hậu trái đất nóng lên, băng tại Nam và Bắc cực tan nhanh, đẩy mực nước biển dâng cao thêm ít nhất là gần 1 mét vào cuối thế kỷ, nhấn chìm nhiều vùng duyên hải.

Trước đó, Ngân hàng Thế giới (WB) đã đưa ra báo cáo mang tựa đề: “Giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu ở các thành phố”, trong đó đã dự đoán, Trung Quốc, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam là những nước sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do mực nước biển dâng cao.

Theo dự báo, mực nước biển sẽ dâng từ 30cm lên 1m và có khả năng gây thiệt hại lên tới 17 tỷ USD mỗi năm  nếu như không có những biện pháp bảo vệ cần thiết.

Lụt ở vùng hạ lưu sông Mekong tại miền Đông Lào.

Ngoài ra, sự can thiệp của con người, nhất là trong giai đoạn cuối thế kỷ vừa qua, cũng “đóng góp tích cực” vào việc giảm diện tích đất canh tác. Việc hàng loạt con đập mọc lên như nấm ở thượng nguồn nhiều con sông làm thay đổi dòng chảy của sông, khiến các lớp phù sa không đến được vùng đồng bằng và bình nguyên, làm khô hạn cả về lượng nước lẫn nguồn trầm tích và thủy sản.

Theo số liệu của Ủy ban sông Mekong, trong những năm gần đây ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, nạn lụt đã diễn ra thường xuyên và bất thường hơn, gây thiệt hại nặng cho nông dân trong lúc nguồn thủy sản ngày càng cạn kiệt, thu hoạch chủ yếu là từ nuôi trồng chứ không phải từ thiên nhiên nữa. 

6 kiến nghị của Việt Nam

Trước tình hình trên, Việt Nam dự định sẽ nêu lên 6 điểm đề nghị tại hội nghị LHQ lần thứ 15 tổ chức tại Copenhagen, Đan Mạch sắp tới: Ưu tiên hàng đầu là bảo vệ quyền lợi quốc gia.

Thứ hai, bảo vệ quyền lợi chung và chính đáng của những nước đang phát triển, tức là quyền được phát triển.

Thứ ba, yêu cầu các nước phát triển và các tổ chức quốc tế giúp Việt Nam thực hiện chương trình, dự án ứng phó với biến đổi khí hậu, đặc biệt là tình trạng nước biển dâng cao.

Thứ tư, yêu cầu các nước phát triển cam kết giảm dần lượng khí thải nhà kính theo các giai đoạn 2012-2020, 2030 và 2050.

Năm là, thỏa thuận quốc tế sau năm 2012, khi Nghị định thư Kyoto hết hạn phải bao gồm các vấn đề cụ thể về cơ chế tài chính, chuyển giao công nghệ, sử dụng quỹ thích ứng với biến đổi khí hậu; về đa phương giúp các nước đang phát triển và kém phát triển trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu.

Cuối cùng, ứng phó với biến đổi khí hậu phải đi đôi với phát triển bền vững và hướng tới một nền kinh tế có lượng carbon thấp. Việt Nam cũng đã phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về biến đổi khí hậu.

Đầu tháng 9-2009, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức hội thảo các bộ, ngành, các tổ chức quốc tế, đại sứ quán các nước và giới truyền thông nhằm tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về lĩnh vực này công bố kịch bản về biến đổi khí hậu, trong đó có nước biển dâng.

Hiện tại, Chính phủ Việt Nam cũng đang chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương, trên cơ sở Chương trình mục tiêu quốc gia đối phó với biến đổi khí hậu và kịch bản nước biển dâng, để xây dựng kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu tại ngành và địa phương.

Trong lúc này, các nước lớn được cho là có lượng khí thải lớn gây hiệu ứng nhà kính, một trong những nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng biến đổi khí hậu, vẫn chưa có hành động cụ thể nhằm cải thiện tình hình.

Hội nghị cấp cao về biến đổi khí hậu của LHQ diễn ra ngày 22-9 vẫn tiếp diễn những cuộc tranh cãi liên miên về tỷ lệ khí thải phải giảm của các nước trong hội nghị. Nhiều nước có lượng khí thải cao còn đưa ra những tuyên bố chung chung, trái với sự trông đợi của nhiều nhà hoạt động chống biến đổi khí hậu.

Mặc dù Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã cam kết sẽ giảm thiểu một cách đáng kể lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ nay đến năm 2020 so với mức của năm 2005 song Trung Quốc không đưa ra con số cụ thể sẽ giảm bao nhiêu.

Theo ông Hồ Cẩm Đào, chính các cường quốc đã gây ra tình trạng hiện nay phải hành động trước dù Bắc Kinh cũng nhận thấy có phần trách nhiệm của mình. Tổng thống Mỹ Barack Obama đã tỏ ra “rất thận trọng” khi tuyên bố Washington sẵn sàng và quyết tâm chống tình trạng Trái đất ấm lên song cảnh báo nguy cơ các cuộc đàm phán liên quan đến việc xây dựng khung thỏa thuận chống biến đổi khí hậu sẽ kéo dài.

Tổng thống Hàn Quốc Lee Myung-bak đưa ra đề xuất xây dựng một cơ chế mới do LHQ điều hành nhằm giám sát lượng khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính ở các quốc gia đang phát triển. Mục đích của đề xuất này là nhằm giảm bớt sự khác biệt giữa các nước phát triển và đang phát triển tại thỏa thuận mới về biến đổi khí hậu trong tương lai.

(Theo Việt Anh // SGGP online // RFI, climatechange-vn.com)