Từ khủng hoảng nợ châu Âu: Bài học cho phần còn lại của thế giới

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Từ khủng hoảng nợ châu Âu, nhìn ra toàn cầu: Bài học đầu tiên
( Tác giả: Danh Đức // Theo Báo Tuổi Trẻ )

1.000 tỉ USD giải cứu đồng euro mới chỉ là liệu pháp cấp cứu để “con bệnh” euro qua cơn nguy kịch gần kề. Cũng như gói giải cứu Hi Lạp mới chỉ để nước này khoan sụp đổ trong ba năm tới. Những gì Hi Lạp hay châu Âu đang trải qua sẽ có thể xảy ra ở bất cứ quốc gia - con nợ nào nếu như không kịp thời điều chỉnh cách nhìn với công nợ và tầm nhìn trong đầu tư...

Một phụ nữ xem màn hình tivi hiển thị thông tin về trái phiếu chính phủ của Hi Lạp, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha ngày 10-5 - Ảnh: AFP

Danh sách nợ của 4 nước

Tại sao thông cáo chung “giải cứu” của các bộ trưởng tài chính khối euro ghi rõ sau Hi Lạp là Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, chứ không phải một nước khác có tỉ lệ nợ cao hơn là Ý?

Các số liệu dưới đây có thể giải thích.

Nguồn: Eurostat (Cơ quan Thống kê châu Âu) - Đồ họa: N.K.

Có thể thấy nợ, theo thứ tự là Hi Lạp, Ý, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha. Ý nợ thứ nhì, sau Hi Lạp. Trong khi thâm thủng ngân sách, theo thứ tự là Hi Lạp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Ý. Do thâm thủng ít hơn nhiều, chỉ bằng phân nửa, nên Ý không bị xem là “sắp vỡ nợ”, chưa bị “quản thúc” như Hi Lạp, hay “quản chế” như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha.

Trước hết, công nợ vừa gồm nợ mà chính phủ vay, vừa gồm nợ mà chính phủ bảo lãnh cho các tổng công ty, tập đoàn trong nước vay. Trong cả hai trường hợp đều mang chủ quyền đất nước mình ra cầm cố, bởi thế mới gọi là sovereign debt (tạm dịch là nợ do chính phủ đứng tên).

Gọi là đem chủ quyền ra cầm cố do lẽ nếu vỡ nợ, để được nhận gói giải cứu của thiên hạ, sẽ phải chấp hành một gói điều kiện hoàn toàn do thiên hạ đặt ra. Chính phủ nước con nợ vẫn tồn tại, vẫn hoạt động, nhưng nhất cử nhất động về mặt kinh tế - tài chính, thuế khóa, lương bổng, an sinh xã hội sẽ phải tuân theo từng chữ gói điều kiện đã ký kết.

Như trường hợp Chính phủ Hi Lạp khi nhận gói giải cứu từ khối EU và IMF từ tuần trước, như các chính phủ Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha nay phải bắt đầu cùng Chính phủ Hi Lạp cắt giảm ngân sách tuyệt đối.

Cắt giảm ngân sách không đơn giản là những con số phần trăm GDP mà là “thắt bao tử” toàn dân, giảm phúc lợi toàn xã hội, là “chôn sống” một bộ phận dân chúng không có của ăn của để có thể mài vàng ra bán mà ăn, mà chữa trị khi đau ốm như các “thiếu gia” và “đại gia” trong liên minh “cánh hẩu” ngày nào.

Sở thuế Hi Lạp nay mới “sáng dạ” để sử dụng công cụ bản đồ Google Maps và đếm được trên 14.000 hồ bơi trong các đại biệt thự của các “đại gia” trốn thuế ở thủ đô Athens! Cắt giảm ngân sách còn là cắt bình sữa, cắt nồi cơm của thế hệ trẻ sinh ra và lớn lên trong giai đoạn thắt lưng buộc bụng ấy, để 20 năm sau sẽ là một thế hệ thanh niên “còi” nhất thế giới! Là cả nước “cày” đêm ngày, nếu như còn có đủ công ăn việc làm, không biết cho tới bao giờ để trả nợ và lãi cũ lẫn “nợ giải cứu” và “lãi giải cứu”. Ngay cả những nước chưa “tới số” lắm như Pháp cũng phải thôi không còn “cả nước đi nghỉ hè” vào tháng 7, tháng 8 tới!

Văn kiện giải cứu đồng euro của các bộ trưởng tài chính EU có ghi rõ quyết tâm và phương hướng: “Chúng tôi sẽ tăng cường các quy định và thủ tục giám sát các nước thành viên khu vực euro, kể cả bằng các biện pháp chế tài hữu hiệu nhất. Ủy ban châu Âu (tức hành pháp của EU) sẽ đưa ra các đề xuất cụ thể...”.

Những gì xảy ra cho dân chúng Hi Lạp, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và EU từ tuần này chính là nhắc nhở quý giá cho các chính phủ trước khi bàn mưu tính kế vay nợ. Thật ra nợ nhiều cũng chưa phải là tội lỗi. Vấn đề là sử dụng nợ đó như thế nào.

 ‘Virus’ Hy Lạp sẽ lây lan đến đâu?
   ( Bích Diệp (tổng hợp) // Theo Báo Đất Việt)

Nỗi lo sợ đang bao trùm thị trường tài chính toàn cầu khi giới phân tích dự đoán, “con virus nguy hiểm” từ khủng hoảng nợ của Hy Lạp có thể làm “trật đường ray” công cuộc hồi phục kinh tế toàn cầu.

Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha cũng “dính bệnh”?

Điều mà giới đầu tư lo lắng là cuộc khủng hoảng nợ công của Hy Lạp sẽ lan rộng sang các "nước yếu" ở châu Âu. Theo nhiều chuyên gia, sau Hy Lạp, quốc gia có khả năng "lâm nạn" cao nhất là Tây Ban Nha, đất nước đang chìm sâu trong suy thoái. Quốc gia láng giềng của Tây Ban Nha là Bồ Đào Nha cũng là một mắt xích dễ đứt.

Để trấn an thị trường, từ Brussels, Thủ tướng Tây Ban Nha José Luis Rodriguez Zapatero lên tiếng bác bỏ tin đồn, cho rằng thông tin Tây Ban Nha phải xin hỗ trợ từ là Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) là “không có căn cứ và hoàn toàn vô trách nhiệm”. IMF cũng kịp thời khẳng định, không có “một phần sự thật nào” trong những tin đồn liên quan tới Tây Ban Nha. Ủy ban châu Âu EC cho biết, kế hoạch cắt giảm thâm hụt ngân sách của Tây Ban Nha đang thực hiện khá tốt, quốc gia này sẽ không phải cầu cứu tài chính từ Liên minh châu Âu EU và IMF như Hy Lạp. Trong khi đó, ngân hàng châu Âu ECB giữ nguyên lãi suất, nhận định Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha không giống Hy Lạp. Chủ tịch ECB, Jean-Claude Trichet khẳng định: “Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha không cùng hội cùng thuyền với Hy Lạp”.

Bất chấp việc giới chức tài chính Tây Ban Nha và châu Âu “chối đây đẩy”, giới phân tích vẫn có thể “vạch mặt” cơ sở của tin đồn này.

Xét trên quan điểm thuần địa lý, Tây Ban Nha là nước lớn thứ 2 tại Liên minh châu Âu tính theo quy mô đất đai. Ngân sách của Tây Ban Nha lớn gấp bốn lần Hy Lạp và khối nợ cũng tương xứng. Theo giới chuyên gia, có ba cách để xác định tình trạng vỡ nợ của Tây Ban Nha. Thứ nhất, xét trên phương diện tỷ lệ thâm hụt ngân sách/GDP, rõ ràng Tây Ban Nha đang gặp rắc rối. Tính đến cuối năm 2009, thâm hụt ngân sách/GDP của Tây Ban Nha là 11,2% GDP và dự kiến sẽ tăng vọt trong năm 2010. 

Thông thường, mức thâm hụt tương đương 10% GDP ở giới hạn nguy hiểm và có thể khiến chi phí lãi vay tăng vọt. Tây Ban Nha cần khoảng 150 tỷ euro để bù đắp cho ngân sách trong năm tài chính hiện nay.

Ngoài ra, xem xét tỷ lệ nợ/GDP, tình hình tại Tây Ban Nha không quá tồi tệ nếu tính theo tỷ lệ này. Nợ/GDP của Tây Ban Nha hiện rơi vào khoảng 54%. Tuy tỷ lệ này vẫn ở mức thấp nhưng đáng chú ý là tỷ lệ đó tăng gấp đôi trong năm qua. Quan trọng hơn, Tây Ban Nha có khoản nợ lớn cần phải giải quyết trong năm nay. Tổng nợ ước khoảng 225 tỷ euro, trong đó phía nước ngoài nắm 45%. Tính trong tương quan với gói 146 tỷ USD để giải cứu Hy Lạp, gói giải cứu (nếu cần) dành cho Tây Ban Nha sẽ lớn hơn nhiều so với Hy Lạp.

Bên cạnh đó, tỷ lệ thất nghiệp của Tây Ban Nha giờ lên tới 20%. Trong khi đó, Tây Ban Nha có hệ thống trợ cấp thất nghiệp hết sức phóng khoáng, người thất nghiệp nhận 65% lương trung bình trong hai năm nếu trước đó đã làm việc 6 năm. Vì vậy, giới chuyên gia lo ngại, trợ cấp thất nghiệp sẽ khiến khối nợ của Tây Ban Nha ngày càng “phình to”.

Lãnh đạo Tây Ban Nha cho rằng nước này không cần xin hỗ trợ. Có thể trong thời điểm hiện tại họ đúng nhưng trong tương lai không xa, mọi thứ có thể thay đổi. Giới chuyên gia tài chính đồng ý Tây Ban Nha không phải là Hy Lạp. Tuy nhiên, theo họ, nếu Tây Ban Nha chứng tỏ được năng lực tự lập của mình, vấn đề từ Tây Ban Nha sẽ còn tệ hại hơn Hy Lạp.

Mỹ cũng sẽ “lây nhiễm”?

Không riêng gì các thành viên EU, thậm chí ngay cả Mỹ, quốc gia ở bên kia Đại Tây Dương cũng có thể nằm trong tầm ảnh hưởng.

16 nước thành viên khu vực đồng tiền chung châu Âu Eurozone đều chiếm tới 14% tổng kim ngạch xuất khẩu Mỹ. Do đó, khủng hoảng Hy Lạp sẽ ảnh hưởng gián tiếp tới nền kinh tế Mỹ. Chuyên gia kinh tế của JP Morgan đánh giá, khi đồng eurro mất giá 10%, tăng trưởng GDP của Mỹ sẽ co “bốc hơi” 0,3%, đồng thời còn khiến chỉ số giá tiêu dùng của Mỹ thu hẹp mất 0,1%.

Nhiều chuyên gia khác cũng có cùng quan điểm này. Theo họ, khủng hoảng nợ Hy Lạp có thể thông qua nhiều kênh để lan sang Mỹ. Theo số liệu của ngân hàng BIS, khối ngân hàng Mỹ sở hữu hơm 1.000 tỷ trái phiếu châu Âu.

Trong khi đó, các quan chức của Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) cho biết, khủng hoảng nợ Hy Lạp có thể sẽ tác động tới ngành xuất khẩu Mỹ và hệ thống tài chính quốc tế, từ đó “làm xói mòn” nền kinh tế Mỹ.

Thống đốc Ngân hàng dự trữ liên bang Atlanta – ông Dennis Lockhart khẳng định, Liên minh châu Âu cần đưa ra những điều chỉnh để đối phó với vấn đề tài chính do khủng hoảng nợ Hy Lạp gây ra. Vì hậu quả của nó có thể kìm hãm tăng trưởng kinh tế của khu vực đồng tiền chung châu Âu Eurozone và xuất khẩu của Mỹ sang châu Âu.

Cũng theo phân tích của ông Lockhart, khủng hoảng nợ Hy Lạp có thể thúc đẩy nguồn vốn chảy từ đồng euro sang đồng USD, khiến cho đồng USD tăng giá, từ đó làm suy giảm sức cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu Mỹ.

Dù sẽ lan tới đâu, một thực tế không thể phủ nhận là "con virus" mà khủng hoảng nợ Hy Lạp tạo ra đang khiến giới đầu tư toàn cầu chao đảo.


1.000 tỉ USD để giải cứu đồng euro
( Hiếu Trung // Theo Báo Tuổi Trẻ )

Ngày 10-5, các lãnh đạo châu Âu và Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đạt thỏa thuận hình thành một gói giải cứu khổng lồ lên đến gần 1.000 tỉ USD để ngăn cuộc khủng hoảng nợ Hi Lạp lan khắp châu Âu và bảo vệ đồng euro trước nguy cơ sụt giá.

Báo Wall Street Journal cho biết quỹ khẩn cấp này sẽ được dùng để giải cứu các nền kinh tế châu Âu rơi vào khủng hoảng tài chính “vượt ngoài tầm kiểm soát”. Chính phủ 16 nước sử dụng đồng euro sẽ cung cấp các khoản cho vay mới trị giá 560 tỉ USD cùng 76 tỉ USD theo chương trình cho vay hiện tại. Các bộ trưởng tài chính Liên minh châu Âu (EU) cũng khẳng định IMF đã sẵn sàng hỗ trợ 321 tỉ USD.

“IMF sẽ hành động vì lợi ích của cộng đồng quốc tế” - giám đốc IMF Dominique Strauss-Kahn khẳng định. Các nhà lãnh đạo châu Âu hi vọng gói giải cứu 957 tỉ USD này sẽ là cam kết mạnh mẽ để trấn an thị trường, giống như hiệu quả của gói giải cứu 700 tỉ USD Chính phủ Mỹ đã tung ra để cứu các ngân hàng “ốm yếu” của Mỹ năm 2008. “Chúng ta sẽ bảo vệ đồng euro với bất cứ giá nào” - Cao ủy Tài chính EU Olli Rehn tuyên bố.

Cùng lúc đó, như Reuters cho biết, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cũng tuyên bố sẽ mua trái phiếu chính phủ của các nước sử dụng đồng euro nhằm hỗ trợ các thị trường đang đảo lộn. ECB khẳng định đây là bước đi hợp lý bởi chính phủ các nước sử dụng đồng euro đã cam kết thực hiện những biện pháp thắt lưng buộc bụng cực kỳ nghiêm ngặt để cắt giảm thâm hụt ngân sách.

Luật EU cấm ECB mua trái phiếu trực tiếp từ các chính phủ, nhưng ECB sẽ đi đường vòng bằng cách mua lại từ các ngân hàng. Ngoài ra, cùng các ngân hàng trung ương Anh, Canada, Thụy Sĩ và Mỹ, ECB cũng cam kết sẽ can thiệp để đảm bảo các thị trường châu Âu không thiếu đồng USD.

Sau khi EU công bố gói giải cứu khổng lồ, như AFP mô tả, thị trường thế giới đã phản ứng tích cực. Đồng euro tăng vọt lên mức 1 euro đổi được 1,29 USD. Giá cổ phiếu tại các thị trường chứng khoán châu Âu và châu Á cũng tăng mạnh. “Gói giải cứu này sẽ thỏa mãn các thị trường và hỗ trợ đồng euro” - chuyên gia Martin Lakos thuộc Hãng Macquarie Private Wealth nhận định.

Nhà phân tích Satoru Ogasawara của Hãng Credit Suisse ở Tokyo cũng nhìn nhận với gói giải cứu này, nguy cơ vỡ nợ của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đã giảm đáng kể. Tuy nhiên giới chuyên gia cho rằng vẫn còn quá sớm để khẳng định Hi Lạp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha có thể giảm nợ. “Để đồng euro mạnh trở lại, nền kinh tế các nước sử dụng đồng euro phải tăng trưởng bền vững” - ông Ogasawara khẳng định.

Trước đó, giới đầu tư lo ngại cuộc khủng hoảng nợ Hi Lạp sẽ lan rộng tại các nước Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và cả Ý, ảnh hưởng đến hệ thống tài chính toàn cầu tương tự như tác động của vụ Ngân hàng Lehman Brothers (Mỹ) sụp đổ hai năm trước đây. Tuần trước, đồng euro giảm chỉ còn 1 euro đổi được 1,2523 USD, mức thấp nhất trong vòng 14 tháng qua. Kéo theo đó là sự sụt giảm nặng nề của các thị trường chứng khoán châu Âu và châu Á.

Theo Wall Street Journal, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đều đã quyết định cắt giảm thêm chi ngân sách để hạ nhiệt mức thâm hụt ngân sách ngày càng gia tăng. Chính phủ Tây Ban Nha cam kết cắt giảm thâm hụt ngân sách năm nay xuống còn 9,3% GDP so với mức 11,2% hiện nay. Bồ Đào Nha muốn cắt thâm hụt ngân sách năm nay xuống 7,3% GDP so với 9,4% hiện nay.

Bất ổn chính trị châu Âu khiến cuộc khủng hoảng nợ càng trở nên trầm trọng. Ở Hi Lạp, người dân cả nước đình công để phản đối chính sách thắt lưng buộc bụng của chính phủ. Tại Đức, liên minh cầm quyền của Thủ tướng Angela Merkel thất bại trong cuộc bầu cử địa phương quan trọng hôm 9-5 do cử tri bất mãn với việc Berlin đổ tiền giải cứu Athens. Như vậy, nhiều khả năng chính quyền bà Merkel sẽ mất thế đa số tại Thượng viện Đức.
 

( Tinkinhte.com Tổng hợp )