Hoài niệm từ Đông Âu

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Cách đây đúng 18 năm, vào ngày 25-12-1991, Tổng thống đầu tiên và cũng là cuối cùng của Liên Xô Mikhail Gorbachev từ chức, dẫn đến sự tan rã của Liên bang Xô viết. Theo cuộc thăm dò mới nhất tiến hành tại Nga do Trung tâm Thăm dò độc lập Levada thực hiện, 60% người Nga cảm thấy nuối tiếc sâu sắc về thời kỳ Liên Xô.

Trong số này hầu hết là người lớn tuổi, người nghèo, người ở vùng nông thôn. Đặc biệt có tới 85% người nhận lương hưu nuối tiếc thời kỳ xã hội chủ nghĩa, khi đó họ không phải vất vả lo cho cái ăn cái mặc như bây giờ. Người Nga lớn tuổi hiện nay có thể khẳng định thời kỳ Liên Xô là thời kỳ ổn định và đảm bảo an sinh xã hội mặc dù người dân không giàu có. Giờ đây họ cảm thấy khoảng cách giàu nghèo ngày càng cao và các cuộc khủng hoảng kinh tế liên tục xảy ra trong hai thập kỷ qua.

Bà Alevtina Dimitrieva, một người ăn lương hưu tại Mátxcơva, nói: “Bạn có thể mua một ổ bánh mì với giá 16 kopek, giá này ổn định trong rất rất nhiều năm. Không như bây giờ giá biến động hàng ngày. Nhà nước tăng lương hưu thì lập tức giá cả tăng cao hơn”. Điều đáng nói là đa số những người ăn lương hưu của Nga vẫn tin tưởng vào đảng Cộng sản. Tiếng nói của họ cũng có trọng lượng khi từng xuống đường cách nay 4 năm dẫn đến quyết định cải cách lương hưu.

Kể từ khi ông Vladimir Putin lãnh đạo nước Nga, ông đã có nhiều thay đổi theo cách khôi phục nhiều giá trị từ thời kỳ Liên Xô, trong đó có phần nhạc của bài quốc ca. Các nhà lãnh đạo Nga hiện nay biết sử dụng những giá trị đặc thù của Liên Xô trước đây để thu phục sự ủng hộ của dân chúng. Điều đó cũng là lý giải cho tỷ lệ ủng hộ ông Putin ít bao giờ rớt xuống dưới 70%.

Cũng trong ngày 25-12 cách đây đúng 20 năm, nhà lãnh đạo Nicolae Ceauçescu bị hành hình vì chính “làn sóng dân chủ” lúc đó. Thế nhưng giờ đây nhìn lại, nhiều người dân Romania cảm thấy ở ông Ceauçescu công nhiều hơn tội.

Dưới sự lãnh đạo của ông, Romania theo mô hình xã hội chủ nghĩa với đường lối đối ngoại độc lập. Họ nhớ lại thời xã hội chủ nghĩa ở Romania như một thời kỳ mà “cái gì cũng có”, cho dù, trong thực tế, ngay những mặt hàng cần thiết nhất cũng phải mua bằng phiếu và rất khó khăn mới mua được.

Theo Viện Nghiên cứu dư luận xã hội CURS ở Romania, có tới 41% cư dân nông thôn cho rằng ông Ceauçescu đã làm nhiều điều tốt. Một thăm dò khác của Viện Nghiên cứu Dư luận xã hội BCS cũng cho thấy, tại Romania, sự hoài nhớ chủ nghĩa xã hội còn rất mạnh mẽ, lý do chủ yếu là đời sống hiện tại của cư dân nước này không có gì sáng sủa. Có tới 42,2% số người được hỏi cho hay đời sống hiện tại của họ còn khó khăn hơn năm 1989 và 27,1% thì nghĩ rằng không hề có gì thay đổi trong mức sống của hai thập niên qua.

Vì vậy, không có gì khó hiểu khi tại quê hương của ông Ceauçescu, chính quyền và cư dân đang có kế hoạch dựng bức tượng bán thân Nicolae Ceauçescu, cao 3-4m, vì lý do Ceauçescu “đã là một phần của lịch sử Romania”, và nhiều người vẫn coi ông như một anh hùng.

Hai sự kiện với cùng một sự hoài niệm về một thời kỳ lịch sử tại Đông Âu cho thấy chủ nghĩa xã hội vẫn giữ nguyên giá trị của nó. Bằng chứng là nhiều nước châu Mỹ Latin hiện đang theo đuổi mô hình xã hội chủ nghĩa. Điều căn bản là làm sao để cư dân một nước cảm thấy hài lòng về những gì mình đang có và các chính sách của nhà nước gắn liền với lợi ích của đa số nhân dân lao động.

(Theo Vũ Minh/SGGP)