Đấu khẩu thương mại Mỹ - Trung

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Vấn đề tỷ giá hối đoái của đồng nhân dân tệ luôn là tâm điểm đấu tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. Ảnh AFP

Trung Quốc bác bỏ cáo buộc của các nhà lập pháp Mỹ rằng nước này thao túng tỷ giá đồng nhân dân tệ nhằm khuynh đảo mối quan hệ thương mại giữa hai nước theo hướng có lợi cho Trung Quốc  - một hành động có thể dẫn tới chiến tranh thương mại Mỹ-Trung.

Hiện Quốc hội Mỹ đang xem xét một đạo luật trả đũa những quốc gia bị coi là thao túng đồng tiền để giành lợi thế trong thương mại quốc tế. Đạo luật Cải cách Tiền tệ vì Thương mại Công bằng, được sự ủng hộ của cả đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ cũng như các nhóm doanh nghiệp và công đoàn, nhắm tới việc sử dụng các sắc thuế chống bán phá giá (anti-dumping) và thuế bù thiệt hại (countervailing) để trả đũa sự khuynh đảo tiền tệ kéo dài.

Đạo luật này yêu cầu Bộ Thương mại Mỹ phải công khai kết quả điều tra một quốc gia nào đó có thao túng đồng tiền của họ hay không và tuyên bố hành vi thao túng đó sẽ bị trừng phạt bằng cách áp đặt các mức thuế mang tính trừng phạt lên hàng hóa nhập khẩu từ quốc gia đó cùng những biện pháp thương mại khác.

Để phù hợp với luật lệ của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), các biện pháp này chỉ có thể được triển khai nếu Ủy ban Thương mại quốc tế của Mỹ tìm thấy những cung cách làm ăn không công bằng gây ra hoặc đe dọa gây ra những thiệt hại vật chất cho công nhân và công ty Mỹ.
 

Điều luật trên không nêu tên một quốc gia cụ thể nào song trong các phát biểu với báo chí, các nhà lập pháp Mỹ đều trút sự tức giận lên Trung Quốc.

Từ lâu các nhà lập pháp Mỹ đã tố cáo Trung Quốc kiềm giữ giá trị của đồng nhân dân tệ (NDT) ở mức thấp giả tạo để đẩy mạnh xuất khẩu bằng cách làm cho sản phẩm của Trung Quốc rẻ hơn nhiều so với sản phẩm của Mỹ trên thị trường toàn cầu.

 
Kết quả là thâm hụt thương mại của Mỹ trong thương mại với Trung Quốc ngày càng tăng, tạo áp lực nặng nề lên nền kinh tế Mỹ, làm cho nhiều nhà máy phải đóng cửa và hàng triệu công nhân mất việc vì không cạnh tranh nổi. Số liệu mới nhất cho thấy nhập siêu của nước này trong buôn bán với Trung Quốc trong tháng 3-2009 đã tăng lên mức 15,6 tỉ đô la Mỹ, cao hơn mức 14,2 tỉ đô la của tháng trước đó. Thâm hụt của Mỹ trong buôn bán với Trung Quốc đạt mức kỷ lục vào năm ngoái, 266,3 tỉ đô la Mỹ, cao hơn mức 256,2 tỉ đô la của năm 2007.

Dân biểu Tim Murphy thuộc đảng Cộng hòa, nói: “Đã đến lúc Quốc hội Mỹ phải đứng lên vì công nhân Mỹ và không cho phép Trung Quốc áp chế nền kinh tế Mỹ. Bằng đạo luật này, cuối cùng chúng ta sẽ buộc Trung Quốc phải chấm dứt sự lừa đảo và tạo lập sân chơi bình đẳng cho các nhà sản xuất Mỹ”.

 
Tuy nhiên, chính quyền của Tổng thống Barack Obama không hoàn toàn đồng ý như vậy. Hồi giữa tháng 4 vừa qua, Ủy ban Thương mại quốc tế của Mỹ đưa ra phán quyết rằng Trung Quốc không thao túng đồng tiền để giành lợi thế cạnh tranh. Báo cáo mỗi năm hai kỳ về chính sách tiền tệ trên thế giới do Bộ Thương mại Mỹ công bố mới đây cũng xác nhận rằng không có đối tác thương mại lớn nào của Mỹ có chính sách thao túng tỷ giá hối đoái để giành lợi thế cạnh tranh không công bằng.

Báo cáo này được coi là một đòn bất ngờ làm mất mặt ông Timothy Geithner, Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ - người đã cáo buộc Trung Quốc thao túng đồng tiền trong cuộc điều trần trước Thượng viện Mỹ tháng Giêng vừa qua. Ông Geithner sẽ có chuyến thăm chính thức đầu tiên tới Trung Quốc vào ngày 1 và 2-6 sắp tới để tham dự cuộc đối thoại cấp cao về kinh tế Trung-Mỹ.
 

Đối lại những lập luận của các nhà lập pháp Mỹ, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mã Triều Húc (Ma Zhaoxu) nói trong cuộc họp báo thường kỳ hôm qua rằng chính phủ Trung Quốc không bao giờ tham gia vào cái gọi là sự thao túng tỷ giá hối đoái nhằm giành lợi thế trong thương mại quốc tế. Ông Mã cảnh báo: “Đưa ra những cáo buộc không có căn cứ về tỷ giá hối đoái chỉ có tác dụng khuyến khích chủ nghĩa bảo hộ thương mại của Mỹ mà không có ích lợi gì trong việc giải quyết vấn đề”.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc không có tiếng nói trực tiếp về chính sách tiền tệ và thương mại nên chỉ có thể phát biểu chung chung mà thôi.

Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Trần Đức Minh (Chen Deming) nói rằng chủ nghĩa bảo hộ chống Trung Quốc đang gia tăng ở Mỹ, làm căng thẳng quan hệ kinh tế song phương. Ông Trần phủ nhận việc Trung Quốc tìm kiếm thặng dư thương mại với Mỹ. “Lịch sử cho chúng ta thấy rằng, khủng hoảng càng nghiêm trọng, chúng ta càng cần phải gắn bó với sự công khai và hợp tác. Tuy nhiên, đáng tiếc là các biện pháp thương mại mà Mỹ áp dụng để chống Trung Quốc đang tăng lên”, ông Trần viết trên báo Wall Street Journal ấn bản châu Á.

Về phía Mỹ, dự luật này ít có cơ may được thông qua sớm do sự chống đối của hành pháp và các nhóm doanh nghiệp muốn thâm nhập thị trường Trung Quốc. Thượng nghị sĩ Debbie Stabenow thuộc đảng Dân Chủ, người giới thiệu dự luật này hôm thứ Tư, nói rằng “Luật pháp của chúng ta phải cung cấp cơ chế để xác định các quốc gia thao túng đồng tiền của họ, và phải cung cấp các biện pháp khắc phục để cho người công nhân Mỹ không bị mất lợi thế cạnh tranh”. Tuy nhiên chính bà Stabenow cũng không biết chắc bao giờ và bằng cách nào đạo luật sẽ được xúc tiến.

Trong những lần đưa ra thảo luận trước đây dự luật này đều bị thất bại, song lần này những người ủng hộ tin tưởng rằng cuộc suy thoái kinh tế cùng với nạn thất nghiệp leo thang từng ngày ở Mỹ sẽ khiến các nhà lập pháp thay đổi thái độ.  

(Theo Thái Bình // Thời báo kinh tế Sài Gòn)