Năm 2009 này có thể là một năm tốt lành đối với Trung Quốc. Những số liệu kinh tế công bố gần đây đã dẫn tới nhận định rằng, nước này có lẽ đã chạm đáy của chu kỳ kinh tế hiện tại. Nhiều người kỳ vọng, nền kinh tế lớn thứ ba thế giới này sẽ phục hồi trong nửa sau của năm nay.
Nếu kinh tế Trung Quốc bắt đầu quá trình phục hồi sớm hơn các nền kinh tế khác, những cách nhìn nhận vốn có về trật tự kinh tế toàn cầu rất có thể sẽ trải qua những thay đổi lớn.
Có trong tay nguồn tiền dồi dào hơn các đối thủ lớn ở một số quốc gia khác và còn có thêm sự hỗ trợ tài chính từ phía chính phủ, các công ty Trung Quốc đang trong quá trình săn tìm các nguồn tài nguyên trên phạm vi toàn cầu. Cuộc khủng hoảng kinh tế hiện nay giúp họ có thêm cơ hội để mua vào những tài sản giá rẻ. Ngoài ra, Trung Quốc vẫn đang nhận được hàng trăm triệu USD viện trợ mỗi năm từ các quốc gia phương Tây.
Vậy, thế giới nên coi Trung Quốc là một nước giàu hay một nước nghèo, một quốc gia cần được giúp đỡ hay một đất nước với sức mạnh kinh tế đáng vị nể?
Từ sân thượng của Trung tâm Tài chính Thế giới - tòa nhà cao nhất ở Thượng Hải - du khách đang nhìn xuống dưới thành phố bên dưới. Tốc độ phát triển nhanh chóng trong mấy năm gần đây đã đưa thành phố này lên ngang tầm những thành phố hàng đầu thế giới như Hồng Kông, New York hay Tokyo. Nhìn từ độ cao này, có vẻ như Thượng Hải là một thành phố giàu có, sành điệu và hiện đại, và ở một góc độ nào đó thì đúng là như vậy.
Nhưng ở dưới chân tháp, người ta chứng kiến một câu chuyện hoàn toàn khác. Ở đó là ô nhiễm, tiếng ồn, bụi bẩn và tình trạng kẹt xe.
Đi sâu hơn vào thực tế, cuộc sống ở các thành phố ở Trung Quốc không phải lúc nào cũng dễ chịu như nhìn từ trên tòa nhà cao nhất Thượng Hải. Trung Quốc đang vội vã cải thiện bộ mặt của mình, trong khi luật kiểm soát hoạt động xây dựng và phát triển ở đây đôi khi không được tuân thủ chặt chẽ. Nếu chỉ nhìn vào sự thay đổi nhanh chóng này, sẽ rất khó để đánh giá Trung Quốc đã tiến xa tới đâu.
Trả lời phỏng vấn của hãng tin BBC, nhà kinh tế độc lập Andy Tsieh cho rằng, Trung Quốc không còn là một quốc gia nghèo. “Về phương diện thương mại, Trung Quốc là nước có hoạt động ngoại thương lớn nhất thế giới hiện nay. Về GDP, Trung Quốc có khả năng vượt Nhật Bản để trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trong năm nay hoặc năm tới”, ông nói.
Nhưng ông Tsieh cũng thừa nhận rằng, quy mô rộng lớn của đất nước Trung Quốc khiến việc đánh giá sự giàu nghèo của nước này khó khăn thêm. “Trung Quốc không phải là một quốc gia bình thường, mà là một “vương quốc” lớn. Như thể thế giới thứ nhất, thứ hai và thứ ba đều cùng tồn tại trong biên giới Trung Quốc”, ông Tsieh nhận định.
Ở những thành phố lớn như Thượng Hải, Trung Quốc “thế giới thứ nhất” và Trung Quốc “thế giới thứ ba” không chỉ cùng tồn tại, mà còn xung đột với nhau. Dưới chân Trung tâm Tài chính Thế giới, một phụ nữ ăn xin quỳ trên vỉa hè, cúi rạp đầu trước một cái mũ. Những doanh nhân mặc vest đi ngang qua chẳng mảy may để ý tới bà.
Các quan chức ở Trung Quốc đang “đau đầu” vì tình trạng người nghèo nhập cư vào các thành phố lớn để tìm việc làm và một cuộc sống khá hơn. Nhưng các nhà chức trách không thể giúp được tất cả những đối tượng này.
Ông Li Wei, một nhà kinh tế thuộc Ngân hàng Standard Chartered tại Thượng Hải, cho rằng, ngay cả khi Trung Quốc trở nên giàu hơn, vẫn có hàng trăm triệu người dân ở nước này phải vật lộn thực sự trong cuộc sống hàng ngày. Các kinh tế gia và chính trị gia nước ngoài nhiều khi chẳng để ý tới gánh nặng phải quan tâm tới đối tượng này của Chính phủ Trung Quốc khi họ yêu cầu Trung Quốc phải đóng góp nhiều hơn cho những tổ chức như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
“Nếu bạn sống ở miền Tây hoặc miền Trung của Trung Quốc, bạn sẽ chẳng hiểu nổi tại sao cộng đồng quốc tế lại đòi hỏi nhiều ở chúng tôi tới vậy. Người dân ở đó chỉ quan tâm tới chuyện kiếm sống hàng ngày, chứ chẳng biết tới chuyện giúp đỡ thế giới là gì”, ông Li nói.
Theo Giáo sư Shen Dingli thuộc Đại học Fudan ở Thượng Hải, còn có những lý do khác hạn chế khả năng của Trung Quốc trong vấn đề đóng góp nhiều hơn trên trường quốc tế. Ông Shen cho rằng, mặc dù Trung Quốc đã tích lũy được thêm nhiều của cải vật chất, nhưng mặc khác cũng mất mát nhiều.
“Chúng tôi đã tích lũy được một số tiền khổng lồ, nhưng cũng đã gây ra những thiệt hại lớn về sinh thái. Chúng tôi đã không có được sự phát triển cân bằng và bền vững. Bởi thế tôi cho rằng, Trung Quốc vẫn là một nước nghèo xét về mặt môi trường, sinh thái và triết học”, ông Shen nhận xét.
Ngân hàng Thế giới (WB) xếp Trung Quốc vào nhóm những quốc gia có thu nhập trung bình như Bolivia, Ấn Độ và Syria. Mặc dù vậy, ở thời điểm hiện nay, kinh tế Trung Quốc đang ở trong tình trạng sức khỏe tốt hơn nhiều so với các nền kinh tế phương Tây. Do đó, các quốc gia phương Tây lo ngại những tập đoàn lớn nhất của Trung Quốc với vị thế mạnh hơn bao giờ hết có thể thâu tóm những tài sản giá trị như các mỏ khoáng sản và các tài sản chiến lược khác mà các công ty phương Tây kẹt tiền đành bán lại.
Gần đây, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào từng nói “thách thức và cơ hội luôn đến cùng nhau”.
Trong bối cảnh các nước phương Tây ngập trong nợ nần và suy yếu kinh tế, câu hỏi liệu Trung Quốc là một “người khổng lồ” đáng vị nể, hay một quốc gia đang phát triển vẫn cần sự giúp đỡ, càng trở nên hiện thực hơn và cấp bách hơn. Nhưng việc trả lời chính xác câu hỏi này gần như là không thể, và phụ thuộc vào việc người ta nhìn nhận sự việc ở góc độ nào.
Các tập đoàn và tỷ phú trong lĩnh vực năng lượng, tài chính, ngân hàng đều nằm trong danh sách đen khi Mỹ chuẩn bị kế hoạch trừng phạt mới với Nga, sau thảm kịch MH17 rơi ở Ukraine.
Australia và Ấn Độ đang thắt chặt quan hệ quân sự và làm sống lại ý niệm về một liên minh gồm bốn nền dân chủ (cùng Nhật và Mỹ) đối phó với những quan ngại ngày càng lớn từ phía TQ.
Tờ Diplomat của Nhật Bản vừa có bài bình luận về mối quan hệ Trung Quốc – Mỹ với tựa đề 'Quan hệ Trung – Mỹ không thể tin nhau', cho rằng Mỹ, Trung Quốc luôn coi nhau là đối thủ tiềm ẩn, khi cần có thể sẵn sàng 'rút kiếm' giao chiến.
Không phải là chuyến thăm chính thức cấp nhà nước, nhưng cuộc gặp giữa Chủ tịch Trung Quốc (TQ) Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Barack Obama cuối tuần qua trở thành tâm điểm của giới truyền thông toàn cầu.
Mỹ và Trung Quốc vừa ký kết một thỏa thuận, theo đó nhà chức trách Mỹ có thể tiếp cận với tài liệu của các công ty kiểm toán tại Trung Quốc. Thỏa thuận này sẽ cho phép các nhà chức trách Mỹ điều tra các công ty kiểm toán của doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết tại Mỹ trong trường hợp các doanh nghiệp này bị tình nghi có các hành vi gian lận kế toán.
Việc tính toán số lượng tỷ phú trên thế giới, hay thậm chí chỉ ở một quốc gia nào đó, thực chất một trò chơi đoán số. Tuy nhiên, “trò chơi” này rất hấp dẫn và đang trở nên ngày càng phổ biến.
Trong bối cảnh Hy Lạp đã được coi như vỡ nợ, Nhật Bản tăng trưởng âm, Mỹ liên tục bơm tiền mà chưa gặt hái thành công, sự bứt phá của Đông Á được xem như cứu cánh cho kinh tế toàn cầu.
Tình trạng bất bình đẳng thu nhập tại Mỹ đã lên mức cao nhất kể từ sau Đại suy thoái, và cuộc khủng hoảng hiện nay cũng không có ảnh hưởng gì nhiều giúp thay đổi xu hướng này, với 1% những người thu nhập cao nhất đóng góp hơn 93% tổng tăng thu nhập trong tròn 1 năm phục hồi kinh tế.
Trung tâm vì sự liêm chính công (CPI) của Mỹ ngày 6-5 có báo cáo cho thấy, không chỉ các ngân hàng Mỹ mà các ngân hàng nước ngoài cũng có phần trách nhiệm trong cuộc khủng hoảng tài chính ở Mỹ hồi năm ngoái. CPI đã “điểm mặt chỉ tên” 25 tổ chức cho vay thứ cấp đã cung cấp các khoản cho vay dưới chuẩn với nhiều rủi ro, nguyên nhân chính gây ra sự sụp đổ của thị trường bất động sản Mỹ, sau đó dẫn tới khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu.
Hôm qua, Tổng thống Mỹ Obama nói ông hy vọng có sự cải thiện trong mối quan hệ giữa Washington và Moscow khi các nhà ngoại giao đứng đầu của Mỹ và Nga tuyên bố đặt vấn đề kiểm soát vũ khí hạt nhân lên hàng ưu tiên trên vấn đề về Gruzia.
Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Chính sách lương thực quốc tế (IFPRI), hơn 20 triệu ha đất nông nghiệp ở châu Phi và Mỹ Latinh hiện đang nằm trong tay các chính phủ và công ty nước ngoài.
Chương trình "Đối tác phương Đông" (EaP) đã chính thức được khởi động. Đây là chương trình nhằm tăng cường liên kết chính trị và kinh tế giữa 27 nước Liên minh châu Âu (EU) và 6 nước thuộc Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG) là Azerbaijan, Armenia, Belarus, Gruzia, Moldova và Ukraine.
Trong tương lai, khu vực tài chính (Wall Street) sẽ chiếm một phần nhỏ hơn hiện nay trong nền kinh tế Mỹ khi những quy định mới bắt đầu hạn chế được những rủi ro lớn mà khu vực này gây ra cho nền kinh tế đầu tàu thế giới này.
Quá khứ đã minh chứng đầy đủ cho sự nguy hiểm của việc dựa vào một động cơ tăng trưởng duy nhất. Hơn nữa, mô hình xuất khẩu có thể sẽ không mang lại lợi nhuận như trước đây, bởi thời kỳ nới lỏng tín dụng ở các nước phương Tây để tài trợ cho việc mua sắm hàng tiêu dùng bền lâu đã hoàn toàn chấm dứt.Bài viết của KALPANA KOCHHAR - Phó vụ trưởng Vụ Châu Á và Thái Bình Dương, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
Trước các số liệu kinh tế đưa ra cho thấy tình trạng tồi tệ của thời kỳ suy thoái đã qua, các Bộ trưởng Tài chính của các quốc gia thuộc nhóm G7 đã dự đoán rằng kinh tế thế giới sẽ hồi phục ở một tốc độ rất chậm trong những tháng tới.
Điều tệ hại nhất của kinh tế thế giới là nghĩ rằng điều tệ hại nhất đã đi qua. Tuần báo Economist đã nhận định như vậy để mở đầu loạt bài về tình hình kinh tế hiện nay.
Giáo sư Robert Sutter của Đại học George Washington (Mỹ), một chuyên gia về quan hệ quốc tế, mới đây đã có bài viết phân tích sự ngang ngược của Trung Quốc cũng như những điểm yếu của Bắc Kinh mà Mỹ có thể tấn công vào.
Trong chuyến làm việc tại Trung Quốc cuối tuần trước, cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton đã chỉ trích cách hành xử của Trung Quốc với các nước láng giềng, đặc biệt trong các tranh chấp lãnh thổ ở khu vực biển Đông.
Vụ bê bối thực phẩm mới nhất ở Trung Quốc đang lan rộng nhanh chóng. “Nạn nhân” mới nhất trong vụ này có thêm chuỗi nhà hàng cà phê Starbucks và chuỗi cửa hiệu đồ ăn nhanh BurgerKing.
Trong khi nhiều nước châu Á khác đang khá chật vật để níu kéo các dòng vốn FDI thì Indonesia lại nổi lên như một điểm đến ưa thích của các nhà đầu tư nước ngoài.
Các tập đoàn và tỷ phú trong lĩnh vực năng lượng, tài chính, ngân hàng đều nằm trong danh sách đen khi Mỹ chuẩn bị kế hoạch trừng phạt mới với Nga, sau thảm kịch MH17 rơi ở Ukraine.
Ngày 24-7, các quan chức Nga đồng loạt lên tiếng trấn an dư luận sau khi một cố vấn thân cận của Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo đất nước đang đối mặt với nguy cơ cô lập về kinh tế.
Giới chuyên gia Trung Quốc nhận định dù Bắc Kinh đã rót hàng tỉ USD đầu tư vào châu Phi nhưng “con đường cái quan” sẽ không thông thoáng như Bắc Kinh kỳ vọng.