Kinh tế châu Âu “nguy cấp” hơn Mỹ

Sự suy giảm kinh tế Tây Ban Nha làm “tổn thương” khá nhiều doanh nghiệp ở các nước khác trong khu vực đồng euro. Xuất khẩu của Đức, Pháp và Italy sang Tây Ban Nha giảm đáng kể trong năm 2007. Triển vọng mở rộng thị trường ra ngoài khu vực đồng euro cũng không sáng sủa gì. Nền kinh tế Mỹ đã có thể vượt qua khủng hoảng tương đối tốt một phần bởi vì họ phụ thuộc vào nhập khẩu ít hơn. Anh, thị trường xuất khẩu chủ yếu khác trong khu vực đồng euro cũng đang bên bờ vực suy thoái.

Những kỳ vọng vào sự tằn tiện trong chi tiêu có thể giúp châu Âu bù đắp những mất mát từ xuất khẩu đã tiêu tan. Lương, thu nhập của người lao động liên tục gia tăng đang kích thích lĩnh vực tiêu dùng. Tuy nhiên, với đà tăng của giá lương thực và năng lượng, tốc độ tăng lương của người lao động cũng không theo kịp tốc độ lạm phát, hiện đã ở mức 4%.

Khi nền kinh tế thịnh vượng, đa số người tiêu dùng thường tiết kiệm ít và tiêu dùng nhiều hơn (tỷ lệ tiết kiệm trong khu vực đồng euro hầu như không thay đổi trong 3 năm qua). Hiện tại, khi nguy cơ mất việc cao, người dân thậm chí không sẵn sàng chi tiêu. Lĩnh vực bán lẻ cả khu vực giảm 3,1% trong 6 tháng đầu năm 2008. Thậm chí nếu có mong muốn vay tiền tín dụng cho chi tiêu, các ngân hàng cũng không thể đáp ứng. Các khoản cho vay giảm, theo điều tra của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), các điều kiện cho vay ngày càng khắt khe hơn.

Trước tình hình kinh tế ảm đạm như hiện nay, không ngạc nhiên gì khi lòng tin của các nhà đầu tư giảm sút, hầu hết các công ty co cụm các hạng mục đầu tư. Trước đây, đầu tư là lĩnh vực chính thúc đẩy sự phát triển của một nền kinh tế. Các công ty luôn mong muốn tái đầu tư để thu thêm lợi nhuận, đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước, điều này cũng đồng nghĩa với thúc đẩy lĩnh vực tiêu dùng phát triển. Hiện tại, mặc dù tín dụng eo hẹp, các ngân hàng vẫn sẵn sàng cho các công ty vay vốn để đầu tư mở rộng sản xuất (cho vay hộ gia đình hạn chế). Nhưng các công ty lại không mặn mà với các khoản tín dụng này. Lương tăng mạnh, giá cả hàng hóa leo thang khiến chi phí đầu vào phình ra, lợi nhuận thu về không đáng là bao, trong khi đó, danh sách các đơn đặt hàng xuất khẩu bỗng nhiên ngày một mỏng đi… là lý do khiến các doanh nghiệp không nghĩ đến mở rộng đầu tư.

Kinh tế suy giảm đặt ECB vào tình thế tiến thoái lưỡng nan: mục tiêu tăng trưởng kinh tế hay kìm chế lạm phát? Ngày 3/7, ECB nâng mức lãi suất cho vay cơ bản lên 4,25% đã cho thấy, lạm phát là mối lo ngại lớn hơn với ECB và người dân châu Âu.

Giá dầu hiện đang giảm có thể là tín hiệu đáng mừng, nó cũng phản ánh mức độ lạm phát khu vực đồng euro đã dược khống chế. Nhưng các nhà phân tích nhận định, xu hướng giảm giá dầu khó có thể tiếp diễn trong năm 2009. Trong khi đó, ECB sẽ phải chắc chắn nguy cơ lạm phát qua đi mới có thể nghĩ đến việc cắt giảm lãi suất. Lúc đó, e rằng, nền kinh tế khu vực đồng euro đã chìm trong suy thoái. Nhà kinh tế Mayer cho rằng, ECB sẽ cố gắng để giảm lãi suất xuống mức 3,25% vào năm 2009. Nhưng đến lúc đó, cũng thật khó để tìm thấy một động lực đủ mạnh để thúc đẩy nền kinh tế đã lâm vào suy thoái. Và nhiều người châu Âu sẽ nghĩ rằng, họ lẽ ra đã được đối xử công bằng hơn./.