Chính sách tỉ giá: Cần tránh những cú sốc thị trường

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Từ năm 2008 đến nay, tỉ giá VND/USD có nhiều biến động, đặc biệt trên thị trường tự do. Nhưng đợt biến động nào cũng được cho là do yếu tố tâm lý và hoạt động đầu cơ tạo cầu ngoại tệ "ảo".

Có lẽ đã đến lúc nên có quan điểm khách quan hơn về vấn đề này.

Từ năm 2008 đến nay, VND đã trải qua những giai đoạn biến động đảo chiều.
 

Lượng kiều hối và vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII) dồi dào và mức giải ngân tương đối cao của vốn đầu tư trực tiếp (FDI) trong quý I/2008 khiến các NH dư thừa tạm thời USD, 1USD Mỹ trên thị trường tự do khoảng giữa tháng 3.2008 xuống mức rất thấp, tương đương 15.500 đồng/USD.

Thời điểm này, DN có ngoại tệ, đặc biệt là DN XK khốn khổ vì không bán được ngoại tệ cho NH. Đối với khách hàng cá nhân thì NH rất hạn chế mua, nếu có chỉ từ 100-300USD, một số NH thì từ chối mua của khách hàng vãng lai.

Tuy nhiên, từ cuối tháng 3/2008 đến nay, giá USD trên thị trường tự do hầu như luôn cao hơn tỉ giá bình quân liên ngân hàng (LNH) do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố.

Đặc biệt vào một số thời điểm (tháng 5, 6, 11/2008) thị trường khá khan hiếm USD khi nhu cầu ngoại tệ của các DN tăng và áp lực rút vốn của một số quỹ đầu tư nước ngoài.

Tỉ giá VND/USD trên thị trường tự do có thời điểm lên mức 19.400 đồng (tính ra VND mất giá đến 21% so USD). Thời điểm này, dư luận có tổ chức tài chính đã mua kỳ hạn lên 24.000 đồng/1USD.

Từ đầu tháng 1/2009 đến nay tuy không biến động mạnh, nhưng giá USD trên thị trường tự do trong xu hướng tăng. Tuần qua, giá USD xoay quanh mức 17.600 đồng - 17.700 đồng và có thời điểm lên đến mức 17.800 đồng, có lúc lên đến 18.000đ, cao hơn tỉ giá niêm yết của các ngân hàng thương mại (NHTM) khoảng 220-315 đồng/USD.

Chiều 22/2, giá bán USD trên thị trường tự do ở mức 17.700 đồng. Cùng với vàng, hiện nay USD đang là một kênh đầu tư thu hút sự quan tâm của các tổ chức tài chính và các NĐT. Nhiều người dân chuyển từ VND sang cất giữ USD.

Thị trường chính thức hiện nay vẫn có sự can thiệp của Nhà nước nên nhiều khả năng chưa hẳn đã phản ánh đúng cung - cầu. Thị trường tự do tuy chiếm khối lượng giao dịch ít hơn nhiều so với thị trường chính thức, nhưng cũng là một thước đo cung - cầu khá khách quan.

Vì vậy, không nên bỏ qua tín hiệu này và cũng không nên luôn quy kết là do tâm lý đầu cơ. Vì theo kinh nghiệm quốc tế, kỳ vọng của các tổ chức và dân cư có những lúc đã làm vô hiệu chính sách tỉ giá của các quốc gia.

NHTM cũng kỳ vọng
 

USD đang được kỳ vọng là sẽ tăng giá trong thời gian tới, tuy một vài thông tin chính thức được công bố là sẽ ổn định tỉ giá trong năm 2009. Tuy nhiên, bối cảnh và thực trạng nền kinh tế, đặc biệt tình hình XNK của VN trong năm 2009 nhiều khả năng sẽ khó khăn hơn năm 2008 thì làm được điều này không dễ.

Tăng trưởng của các nền kinh tế chủ chốt đang vẫn dấu hiệu xấu đi. Kinh tế VN là nền kinh tế mở với XK chiếm trên 70%/GDP chắc chắn tiếp tục bị ảnh hưởng vì các thị trường XK truyền thống thu hẹp và gia tăng cạnh tranh. Nguồn thu ngoại tệ được trông mong nhất là XK sẽ bị ảnh hưởng.

Hiện tượng tỉ giá mua/bán USD (luôn bằng nhau) của các NHTM lâu nay cho thấy các NH đang cần ngoại tệ. Kinh nghiệm đối phó với biến động ngoại tệ năm 2008 đã khiến hầu hết các NH luôn quan tâm đặc biệt đối với các DN XK. Đặc biệt là khuyến khích các khoản tài trợ vốn lưu động, cho khách hàng có thị trường ít bị ảnh hưởng do tác động của khủng hoảng tài chính thế giới. Ưu tiên tài trợ XK trước khi giao hàng và chiết khấu bộ chứng từ hàng XK cho các DN XK sang các thị trường và khách hàng truyền thống.

Nhiều NH công bố cho vay VND ưu đãi lãi suất (LS) đến mức chỉ còn 1%/năm (sau hỗ trợ LS của Chính phủ) đối với các DN XK với điều kiện là DN cam kết bán lại ngoại tệ (tiền hàng thu được từ nước ngoài) cho NH theo tỉ giá tại thời điểm NH giải ngân cho vay VND.

Giải thích điều này với khách hàng, một PGĐ chi nhánh NHNo&PTNT nói: "Ví dụ cho DN vay 169,1 tỉ đồng, chúng tôi phải mang 10 triệu USD bán cho NHNN (theo tỉ giá NHNN công bố hiện là 16.981 đồng/USD) lấy VND về cho vay với LS chỉ 1%/năm (sau hỗ trợ) với điều kiện khi thu được tiền về (dù thời gian nào) DN cũng phải cam kết bán lại cho chúng tôi với giá 16.981 đồng/USD để chúng tôi bảo toàn được 10 triệu USD của mình".

Chính sách tín dụng đối với XK cho thấy các NHTM dự báo là tỉ giá sẽ theo chiều hướng tăng. NH chịu thiệt một chút về LS để kiếm lợi nhuận từ chênh lệch tỉ giá và tăng thu nhập từ dịch vụ thanh toán quốc tế, phát hành bảo lãnh, giao dịch tài khoản và mua bán ngoại tệ.

Cần chính sách tỉ giá linh hoạt, nhưng ổn định
 

Sự thua thiệt thường rơi vào DN vì tỉ giá từ năm 2008 đến nay luôn biến động theo chiều hướng tăng đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả kinh doanh của nhiều DN. Vẫn biết rằng chính sách tỉ giá của Nhà nước tuyên bố là điều hành linh hoạt phù hợp với diễn biến của thị trường ngoại tệ, góp phần thúc đẩy tăng trưởng XK, hạn chế NK, nhưng xem ra vẫn chưa thực sự đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế.

Trong cuộc họp gần đây nhất, Chính phủ cũng đã chỉ đạo NHNN xem xét xây dựng phương án nới lỏng chính sách tỉ giá để hỗ trợ XK. Phó TGĐ một NHTMCP nói: "Nên có sự điều chỉnh linh hoạt, nếu tỉ giá bị nén quá như một lò xo càng nén chặt thì độ bật của nó khi hết độ nén là khá nguy hiểm".

Chính sách và diễn biến tỉ giá luôn là một lĩnh vực nhạy cảm, sẽ rất phiến diện nếu nhận định từ các chuyên gia và tổ chức độc lập đưa ra thiếu các số liệu về cán cân thanh toán quốc tế và trên cơ sở dự báo chính xác diễn biến kinh tế, tình hình xuất nhập khẩu trong và ngoài nước.

Chính vì vậy, dư luận rất mong muốn cơ quan quản lý nhà nước có liên quan nhận định khách quan về tình hình và điều chỉnh chính sách tỉ giá theo hướng ổn định, nhưng phù hợp với cung - cầu ngoại tệ để tạo điều kiện cho các DN kế hoạch hóa được thu chi tài chính của mình, tránh những biến động ngoại tệ quá mạnh trên thị trường tự do vì thiếu hiểu biết và mù mờ về thông tin vĩ mô.

(Theo báo Lao động)