Chống đói bằng tăng năng suất là sai lầm

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Một bé gái Campuchia đi mót lúa ngoài đồng, phải mất nhiều ngày em mới kiếm đủ lúa cho một bữa ăn. Ảnh: World Vision.

Có lẽ bạn đang ăn sáng, ăn trưa hay ăn tối, cũng có thể bạn đang uống một ly bia hay nhấm nháp một ly rượu vang nên khó tưởng tượng ra cảm giác bị đói. Theo thống kê của Tổ chức Lương nông Liên hiệp quốc (FAO), trên thế giới hiện nay có hơn một tỉ người đang bị thiếu ăn.

Cuộc khủng hoảng tài chính trong năm 2008 đã làm con số này tăng thêm hơn 100 triệu người. “Trung bình mỗi 6 giây có một trẻ em đâu đó trên trái đất bị chết đói”, ông Jacques Diouf, Giám đốc của FAO, khái quát bi kịch nghèo đói. Ông yêu cầu các nước trên thế giới đầu tư vào nông nghiệp ít nhất 44 tỉ đô la Mỹ mỗi năm (hiện nay khoảng 8 tỉ mỗi năm).

Cuối tuần qua, Diouf cùng với Tổng thư ký Liên hiệp quốc Ban Ki Moon quyết định tuyệt thực 24 tiếng đồng hồ để tỏ một dấu hiệu đoàn kết với những người bị đói.

Ngoài ra Diouf còn thành lập một kiến nghị “I agree” (tôi đồng ý) tại trang web www.1billionhungry.org để kêu gọi sự hưởng ứng của mọi người.

Hội nghị thượng đỉnh được FAO tổ chức vào đầu tuần qua tại Roma (Ý) với sự tham gia của đại diện 190 nước và các tổ chức phi chính phủ NGO để tìm ra một giải pháp toàn cầu cho vấn đề an ninh lương thực.

Trong số 60 nguyên thủ quốc gia có mặt, ngoại trừ Thủ tướng Ý Silvio Berlusconi là chủ nhà, không có một vị nguyên thủ nào của nhóm G8: Thủ tướng Ðức Angela Merkel không đến, Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng vắng mặt.

Sự kiện này làm tăng thêm nỗi bức xúc của các tổ chức cứu trợ và của nhiều nước đang phát triển. Họ cho rằng, các nước công nghiệp giàu có đã và đang không nghiêm túc tìm ra giải pháp toàn cầu chống lại sự nghèo đòi.

Hơn nữa, bản đúc kết của hội nghị cũng không đề cập tới những con số cụ thể hay các mục tiêu giảm nghèo đói. Nó chỉ xác định lại một số cam kết trước đây trong kỳ họp thượng đỉnh của FAO lần thứ nhất (1996): chính phủ các nước sẽ nỗ lực giảm 50% số người thiếu ăn trên thế giới xuống còn 420 triệu người vào năm 2015.

Ông Thilo Hoppe, thuộc đảng Xanh, thành viên của phái đoàn Ðức, chỉ trích trong bản đúc kết không có một chữ về việc các tập đoàn và các quỹ đầu cơ (hedge fund) trong ba năm qua đã đầu cơ mua hơn 33 triệu héc ta đất ở những nước đang phát triển và qua đó đã gây thêm khó khăn cho việc sản xuất lương thực. Ông Armin Paasch của tổ chức FIAN cho rằng, bản đúc kết cũng không đả động đến việc bán phá giá nông sản của nhiều nước công nghiệp, mà theo ông đây là một trong những nguyên nhân quan trọng gây nghèo đói.

“Ðói là dấu hiệu đau đớn nhất của nghèo khổ. Chúng ta không thể chấp nhận một cuộc sống dư thừa trong khi thảm kịch đói khổ đang ngày càng tăng trên thế giới”, Giáo hoàng Benedikt XVI cảnh cáo trong buổi mở đầu hội nghị.

Mặc dù số lương thực hiện có đủ để thỏa mãn nhu cầu cho mọi người, nhưng số người thiếu ăn trên thế giới không giảm. Ðã vậy, trong những năm gần đây tình trạng an ninh lương thực trở nên xấu, một mặt do giá nhiên liệu tăng cao, qua đó giá phân và thuốc trừ sâu cũng tăng theo; thiên tai làm mất mùa ở nhiều nước do khí hậu biến đổi.

Mặt khác các nước công nghiệp giàu và một số nước đang tiến lên tiêu thụ ngày càng nhiều lương thực và gia tăng sử dụng nhiên liệu sinh vật. Hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới trong năm qua đã đưa số người nghèo đói lên cao thêm, vượt qua con số một tỉ người. Với chính sách nông nghiệp hiện nay, nông dân ở những nước nghèo là những người chịu ảnh hưởng trực tiếp và nặng nhất. Tổng thư ký Liên hiệp quốc Ban Ki Moon cho rằng, nạn đói xuất hiện là do sự phân phối lương thực trên thế giới không công bằng.

Bình mới rượu cũ

Ðối với nhiều tổ chức NGO hội nghị thượng đỉnh không những làm họ thất vọng về sự đoàn kết của các nước công nghiệp mà bản đúc kết cũng không có gì mới. Chiến lược chống đói vẫn đặt nặng việc sử dụng các giống lai tạo hybrid, dùng phân hóa học và ứng dụng công nghệ sinh học mà quên hẳn một yếu tố quan trọng là việc phân phối lương thực. Giải pháp chống đói như vậy chỉ mang đến lợi nhuận cho các công ty nông nghiệp khổng lồ.

Các NGO đòi chính phủ các nước trên thế giới phải đầu tư làm cuộc cách mạng “nông sinh thái”, giúp cho nông dân và các hợp tác xã nhỏ vào các thị trường địa phương, không lệ thuộc vào thị trường nông sản thế giới, vì tại đây nông dân của các nước nghèo không thể cạnh tranh với nông sản của các nước giàu, được chính phủ của họ trợ giá. Nhiều nước nghèo xuất khẩu nguyên liệu rẻ và phải nhập lương thực.

“Chúng tôi sản xuất những thứ không ăn được, nhưng ăn những thứ không sản xuất” như Tolbert Jallah, một đại diện nhà thờ Tin Lành ở Liberia, châu Phi, cho biết.

Mặc dù hội nghị thượng đỉnh không đưa ra một chiến lược cụ thể để giảm nghèo đói, nhưng Bộ trưởng Ðức Aigner, Trưởng phái đoàn Ðức tham dự hội nghị, cho rằng: “Hội nghị đã đưa đến kết quả khả quan là buộc các nước phải có trách nhiệm về an ninh lương thực”.

Trong khi đó, ông Thilo Hoppe khuyến cáo chính phủ các nước G8 không nên giao tiền cứu trợ cho Ngân hàng Thế giới phân phối, vì “Ngân hàng Thế giới thường dễ dàng chấp nhận các phương án khổng lồ và tiền hỗ trợ sẽ không đến tay các nông dân nghèo hay các hợp tác xã nhỏ”.

Giám đốc của tổ chức Brot für die Welt (bánh mì cho thế giới), Cornelia Füllkrug-Weitzel đòi “thay đổi toàn bộ chiến lược”. Theo bà “chống đói bằng cách tăng năng suất là con đường sai lầm, nó chỉ làm tăng mức sống của người giàu và mang lợi nhuận cho các tập đoàn khổng lồ”.

Một sự thật trớ trêu, đa số những người nghèo, đói là những người sống ở nông thôn, nơi sản xuất lương thực. Họ cần đất trồng, vốn và một thị trường tiêu thụ công bằng, nhưng không có. Chống nghèo đói không cần một phép lạ hay những lời hứa suông, chỉ cần một chính sách khôn ngoan, dựa vào quyền có thức ăn của con người. 

(Theo Trang Quan Sen // Thời báo kinh tế Sài Gòn)