Kinh tế thế giới tăng tốc trên đường phục hồi

 Dự báo về tình hình kinh tế toàn cầu quý 2/2010, hãng phân tích tin Stratfor cho rằng, kinh tế Mỹ sẽ tiếp tuc phát triển, mặc dù còn ở mức độ thấp.

Chỉ số quan trọng cho sự phát triển của kinh tế Mỹ là mức tăng bán lẻ vẫn mạnh hơn mức tăng hàng dự trữ trong kho. Điều này giúp thị trường lao động Mỹ phát triển tích cực,với việc số người đăng ký thất nghiệp lần đầu tiên, một chỉ dấu quan trọng của thị trường, đã giảm. Trong báo cáo “triển vọng kinh tế thế giới” công bố giữa tuần qua, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đánh giá kinh tế toàn cầu đang phục hồi mạnh hơn dự kiến và sản lượng  toàn cầu dự báo sẽ tăng 4,25% trong năm nay, nhờ lòng tin đã trở lại với người tiêu dùng, giới kinh doanh và các thị trường tài chính. Trong đó, các thị trường mới nổi Braxin, Trung Quốc, và Ấn Độ dẫn đầu sự phục hồi.

Theo đó, sản lượng công nghiệp toàn cầu đang tăng lên. Tỷ lệ tăng trưởng quy ra cả năm sau khi đã điều chỉnh theo thời vụ, trên cơ sở trung bình ba tháng so với cùng kỳ năm trước đã tăng 11,7% trong tháng Giêng, nhờ mức tăng 22,9% của Nhật Bản và 15,6% của các thị trường lớn mới nổi. Tập đoàn tài chính Mỹ JPMorgan Chase cũng cho biết tăng trưởng của ngành công nghiệp chế tạo toàn cầu đang trên đà tăng trưởng mạnh kể từ tháng 3/2010,đặc biệt là ở Mỹ, Ấn Độ và Trung Quốc, với số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu của toàn thế giới đạt mức tăng cao nhất kể từ tháng 1/1998. Ở Mỹ, sản lượng công nghiệp đã tăng 8 tháng liên tiếp tính đến tháng 2 năm nay.

Chỉ số đơn đặt hàng của nhà sản xuất (PMI), vốn thể hiện 90% hoạt động của nền kinh tế Mỹ, đã tăng từ 53 điểm lên 55,4 điểm trong tháng 3 (chỉ số trên 50 điểm báo hiệu hoạt động kinh tế tăng lên). Chỉ số PMI công nghiệp chế tạo của Trung Quốc cũng đã tăng từ 56,5 điểm lên 59,6 điểm. Cả khu vực chế tạo lẫn dịch vụ của Trung Quốc đã tiếp tục tăng lên trong tháng 3.
 
Mức bán lẻ ở Mỹ và Nhật Bản đã tăng 3,9% trong tháng 2 so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức tăng cao nhất ở Nhật Bản trong hơn 10 năm qua. Tại Mỹ, mặc dù niềm tin của người tiêu dùng đã giảm mạnh hơn dự đoán trong tháng 2, một phần do người dân Mỹ không muốn mắc nợ thêm nữa, nhưng tâm lý này có thể sẽ dịu đi nhờ số việc làm đã tăng thêm 162.000 trong tháng 3, mức tăng hàng tháng cao nhất trong hai năm qua.

Thương mại toàn cầu đã tăng 22,5% trong tháng Giêng. Nhu cầu trên toàn thế giới cũng bắt đầu cân đối hơn. Lần đầu tiên trong 6 năm qua, Trung Quốc thâm hụt thương mại 7,2 tỷ USD trong tháng 3, sau khi xuất siêu trung bình hàng tháng tới 25 tỷ USD trong năm 2008. Mặc dù phần lớn khoản thâm hụt thương mại này của Trung Quốc là từ hoạt động buôn bán với các nước châu Á và Trung Quốc có thể sớm xuất siêu khổng lồ trở lại, nhưng thông tin này dẫu sao cũng làm dịu căng thẳng quanh vấn đề tỷ giá của đồng nhân dân tệ.

Báo cáo của IMF cho rằng kinh tế Mỹ, vốn nằm trong tâm bão khủng hoảng  tài chính toàn cầu, sẽ đảo ngược mức giảm 2,4% năm 2009 trở lại tăng trưởng ở mức 3,1% năm nay và 2,6% năm 2011. Trong khi đó, do nằm trong số những nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nhất bởi khủng hoảng kinh tế, các cường quốc ở châu Âu và Nhật Bản tiếp tục bị tụt hậu. GDP của Eurozone dự báo chỉ tăng 1% năm 2010 và 1,5% năm 2011, do tình trạng mất cân bằng tài khóa và tài khoản vãng lai giữa các nước thành viên. IMF lưu ý cuộc khủng hoảng nợ ở Hy Lạp, những khó khăn kéo dài trong khu vực ngân hàng và tình hình ngân sách của các công ty như hộ gia đình có thể sẽ làm chậm đà phục hồi của kinh té châu Âu và nước này sẽ phải mất nhiều năm mới có thể trở lại mức ổn định tài chính bền vững.

Tình hình tương tự cũng xảy ra, tuy ở mức độ nhẹ hơn, ở Italia, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Ailen và một số nền kinh tế nhỏ hơn mới gia nhập EU và cố định đồng tiền của họ với euro.

Những chỉ số mới nhất của khu vực đồng euro là không rõ ràng. Bán lẻ đã giảm 0,6% trong tháng 2 so với tháng Giêng và giảm 1,1% so với tháng 2/2009. Thị trường lao động chưa được cải thiện và tỷ lệ thất nghiệp đã lên tới 10% trong tháng Hai. Mức tăng nhập khẩu cũng đã giảm từ 17% trong tháng 10 xuống chỉ còn 0,8%  trong tháng Giêng. Con số tương ứng của xuất khẩu giảm từ 9,5% xuống 2,4%.

Áp lực lạm phát và bong bóng giá tài sản hiện vẫn ở mức nhẹ, nhưng nguy cơ đang tăng cao ở các nền kinh tế mới nổi. Giá tài sản ở các thị trường lớn mới nổi đã tăng đáng kể từ năm ngoái, tạo ra rủi ro mới. Lãi trái phiếu ở các thị trường lớn mới nổi đã lên tới 11,3% trong năm nay, bỏ xa mức 2,8% của trái phiếu công ty Mỹ.  

Trong khi, kinh tế Mỹ chưa phát triển mạnh và tỷ lệ thất nghiệp chưa giảm, nên kinh tế toàn cầu vẫn còn phải đối mặt với hai thách thức lớn. Thứ nhất, do Mỹ là nước nhập khẩu lớn nhất thế giới nên kinh tế nước này phát triển yếu sẽ kéo theo kinh tế toàn cầu phát triển yếu. Thứ hai, có thể nói trong khi suy thoái lan rộng toàn cầu, chính phủ Mỹ đã dùng hai loại công cụ không truyền thống đó là kích thích kinh tế trong nước và rõ nhất là dùng công cụ chính sách bảo hộ tác động khá mạnh đến kinh tế toàn cầu.

Các nền kinh tế Nhật Bản, Trung Quốc, Đức- là những nền kinh tế lớn thứ 2, 3, 4 của thế giới- đang tìm cách thúc đẩy xuất khẩu để thoát khỏi suy thoái. Cả ba nước này cùng không có khả năng và không thực sự quan tâm thúc đẩy nhu cầu nội địa, đây cũng là những rào cản hạn chế sự phát triển không chỉ ở mỗi nước mà ảnh hưởng tới cả nền kinh tế toàn cầu.  

Quan hệ Mỹ - Trung Quốc sẽ có nhiều bước chuyển quan trọng trong quý 2/2010. Bên cạnh những công cụ truyền thống, Mỹ sẽ áp dung nhiều chiến thuật tăng sức ép. Bộ Tài chính Mỹ đã lùi thời hạn trình báo cáo về việc Trung Quốc có “thao túng tiền tệ” hay không và “treo” tới quý 3/2010, nhưng đây vẫn là công cụ của Mỹ.

Trong những tháng đầu năm, giới lãnh đạo tài chính và ngân hàng G-20 cũng thảo luận phương thức tái cân bằng nền kinh tế toàn cầu - một nhiệm vụ khó khăn do sự chênh lệch về tốc độ phục hồi giữa những nền kinh tế phát triển và đang nổi lên. Tuy nhiên, Brazil, Trung Quốc và Ấn Độ  lại là những nước đã thoát khỏi sự suy thoái kinh tế tốt hơn nhiều so với Mỹ, Nhật Bản và các quốc gia châu Âu. IMF dự báo rằng các nền kinh tế phát triển sẽ tăng trưởng hơn 3% trong năm nay, trong khi con số này đối với các nền kinh tế đang nổi và đang phát triển là hơn 6%.

Cũng như vậy, để làm dịu áp lực lạm phát, một số nền kinh tế mới nổi đã thắt chặt chính sách tiền tệ. Ấn Độ, Malaixia và Ôxtrâylia đã nâng lãi suất lên tới 25%. Ôxtrâylia có thể sẽ tăng lãi suất nữa. Chính phủ Trung Quốc đã hạn chế các ngân hàng cho vay, nhằm ngăn không để kinh tế phát triển quá nóng, kết quả là lượng tiền cho vay đã giảm 43% trong quý I năm nay. Tuy nhiên, IMF cảnh báo việc rút lại các gói kích thích kinh tế quá sớm hoặc nhanh chóng thắt chặt lãi suất hiên ở mức gần 0% có thể làm chậm đà phục hồi.